Aleksandar Sekuloviq, bashkëpunëtor i Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut dhe nënkryetar i Shoqatës Antifashiste të Serbisë thekson se elita politike e Serbisë dhe degët e saj në Kosovë, veçanërisht degët e partisë në pushtet, mbajnë përgjegjësi të drejtpërdrejtë për krijimin e besimeve kolektive dhe atmosferës politike në komunitetin serb në Kosovë.
“Dhe atmosfera që ata krijojnë është plot me emocione irracionale, frikë, urrejtje dhe sjellje agresive. Kur përshkruajnë situatën në Kosovë dhe qëndrimin e elitave kosovare ndaj serbëve, anëtarët e elitës politike serbe konkurrojnë me njëri-tjetrin në dramatizimin e situatës, duke përdorur kualifikimet më të vështira kur është fjala për qeverinë e Kosovës dhe kryeministrin Kurti”, shkruan ai në opinionin “Kush bën incidente në Kosovë”.
Aleksandar Sekuloviq
Natyrisht, duhet shpresuar se hetimi do të gjejë autorët dhe nxitësit e mundshëm, edhe pse autoritetet serbe kanë thënë qartë se nuk do t'i njohin rezultatet e hetimit të kryer nga autoritetet e Kosovës, duke hedhur kështu hije dyshimi mbi rolin e palës serbe në këtë incident. Megjithatë, pavarësisht nga kjo dhe akuzat e ndërsjella, duhet theksuar se nuk është e rastësishme dhe legjitime të pretendohet pa prova se cilët janë autorët e atij akti terrorist. Por ajo që është legjitime dhe e nevojshme është vënia në dukje e vendimeve strategjike të palëve të interesuara që kanë ndikim vendimtar në situatën në Kosovë, e me këtë edhe në incidentet që po ndodhin atje. Nga ky këndvështrim, mund të bëhen vëzhgimet e mëposhtme.
Kur bëhet fjalë për Kosovën, duhet pasur parasysh se edhe pse është një shtet nominalisht i pavarur, ajo është nën monitorim të rreptë të bashkësisë ndërkombëtare, e cila çdo ditë monitoron çdo hap dhe përparim të saj drejt standardeve të vendeve të zhvilluara. Në atë situatë, interesi dhe synimi më i rëndësishëm i qeverisë në Kosovë dhe i vetë kryeministrit Kurti, si antifashist dhe socialdemokrat i deklaruar, është të thyejë paragjykimet për Kosovën e prapambetur kulturalisht dhe politikisht dhe vetë shqiptarët, të prezantojë shoqërinë kosovare si një shoqëri normale dhe e pjekur evropiane, e aftë për jetë të pavarur, në të cilën ka stabilitet dhe siguri politike dhe në të cilën është arritur harmonia multietnike dhe të drejtat e pakicave kombëtare, në radhë të parë të pakicës serbe, respektohen dhe mbrohen rreptësishtë.
Sa i përket shtetit të Serbisë dhe qytetarëve të saj, interesi i tyre për paqe dhe stabilitet është i njëjtë me interesin e Kosovës dhe qytetarëve të saj. Mirëpo, nuk mund të thuhet e njëjta gjë për pushtetin aktual në Serbi dhe për pothuajse të gjithë klasën politike të Serbisë të mbushur thellë me idetë e nacionalizmit serb dhe me synimin e vendosur për ta kthyer Kosovën nën sovranitetin e Serbisë, ndërkohë që shpesh theksohet se kjo duhet bërë “me të gjitha mjetet”. Shikuar nga ai këndvështrim, interesi më i rëndësishëm i klasës politike të Serbisë është të tregojë se Kosova nuk është e aftë të jetë e pavarur, se është një shoqëri e papjekur që duhet të kthehet nën kujdesin e Serbisë dhe se autoritetet e saj nuk janë nuk në gjendje të garantojë paqen dhe sigurinë për qytetarët e saj, veçanërisht ata të kombësisë serbe. Natyrisht, nga fakti se incidentet në Kosovë mbështesin tezat dhe synimet e tilla të autoriteteve serbe, nuk mund të nxirret përfundimi, derisa të vërtetohet e kundërta, se ata në çfarëdo mënyre janë të përfshirë në minimin e kanalit të Ibar- Lepencit.
Fakti që ky tregim ka pak të bëjë me situatën reale në Kosovë nuk ka ndikim në mjediset dhe komunitetet ku dominojnë emocionet, ndjenjat irracionale dhe distanca tradicionale etnike dhe mosbesimi. Ai narrativ vetëm sa e thellon mendimin irracional dhe e çon atë në një gjendje shpërthyese, në dëshirën për rezistencë aktive ndaj atyre planeve të largëta dhe në nxitje të forta hakmarrëse ndaj atyre që "torturojnë" serbët. Nga ajo situatë e nxehur dolën incidente të shumta në Kosovë, ndër të cilat më i famshmi është rasti i Banjskës. Në të njëjtën kohë, nuk ka fare rëndësi nëse autoritetet serbe, veçanërisht ato ushtarake kanë ditur për këtë aksion dhe nëse e kanë organizuar dhe financuar. Retorika e tyre dramatike krijoi një atmosferë nga e cila në mënyrë legjitime dalin veprime kundër shtetit të Kosovës, veprime që duhet të dëmtojnë imazhin e tij si shtet stabil dhe që do t'i shkaktojnë dëme të mëdha ekonomike, siç është rasti me nxjerrjen e kanalit të Ibër- Lepencit. Për veprime të tilla, gjithmonë ka mjaft kandidatë të gatshëm për të vepruar me iniciativën e tyre, sepse në çdo shoqëri dhe bashkësi etnike ka individë që dehen nga tregimet për armiqtë e këqij dhe vuajtjet kombëtare. Por nëse histori të tilla përsëriten vazhdimisht dhe bëhen rrëfim kombëtar, atëherë kjo është dëshmi e besueshme se situata, konfliktet dhe incidentet po përshkallëzohen qëllimisht, pavarësisht se çfarë pretendohet verbalisht për të kundërtën.
