Ekziston konsensus se BE-ja duhet të zgjerohet dhe se duhet të reformohet, dhe se tani nevojitet një udhërrëfyes konkret për reformat, i cili duhet të zhvillohet në Presidencën e ardhshme të Këshillit, në gjysmën e parë të vitit 2024.

Këto ishin mesazhet kryesore të konferencës së nivelit të lartë të sotëm të organizuar në Berlin nga Ministria e Jashtme Federale Gjermane.

Konferenca "Një Union më i madh, më i fortë - duke e bërë Bashkimin Evropian të përshtatshëm për zgjerim dhe anëtarët e ardhshëm të përshtatshëm për anëtarësim", mblodhi ministrat e Jashtëm të shteteve anëtare të BE-së dhe dhjetë vendeve që kërkojnë anëtarësim, së bashku me anëtarët e institucioneve të BE-së, akademinë dhe shoqërinë civile.

Ministrja e Jashtme e Gjermanisë, Annalena Baerbock, në fjalën e saj hapëse tha se BE-ja ka gjetur një konsensus se duhet të zgjerohet, që është pasojë gjeopolitike e agresionit rus kundër Ukrainës.

“Por një BE më e madhe do të jetë më e fortë vetëm nëse paraprakisht bëjmë atë për të cilën jemi frenuar – një rishikim të funksionimit të Bashkimit Evropian. Sepse nëse numri i anëtarëve të BE-së do të rritet me gati një të tretën, ne kemi nevojë për një strukturë të fortë për shoqërinë tonë nga lart poshtë. Dhe ne duhet të jemi të sinqertë – kjo është gjithçka veçse e lehtë”, tha Baerbock.

Ajo tha se krerët e shteteve dhe qeverive kanë rënë dakord të nisin një proces reformash që do të ecë paralelisht me zgjerimin në Këshillin Evropian joformal në Grenada në tetor.

​Komisoni Evropian: Zgjerimi i Ballkanit perëndimor sa më shpejtë të jetë e mundur - KosovaPress

“Zgjerimi është një domosdoshmëri gjeopolitike, por edhe një shans gjeopolitik për BE-në. Nëse Ukraina, Moldavia, Gjeorgjia dhe Ballkani Perëndimor janë përgjithmonë të ndjeshme ndaj destabilizimit rus, kjo na bën të gjithëve të pambrojtur. Ne nuk mund të përballojmë më zona gri në Evropë. Por nëse forcojmë institucionet demokratike të kandidatëve, përmirësojmë qëndrueshmërinë e tyre dhe ofrojmë perspektivë ekonomike për popullin e tyre, ne jo vetëm që mbyllim një krah gjeopolitik, ne forcojmë gjithashtu komunitetin tonë”, tha Baerbock.

Ajo theksoi se njëzet vjet më parë, Ballkanit Perëndimor iu tha se dyert e BE-së do të hapeshin nëse plotësoheshin kushtet, gjë që nuk ka ndodhur, duke çuar në zhgënjim dhe dorëheqje.

“Kjo është arsyeja pse ne duhet të pyesim veten se si ta organizojmë procesin e anëtarësimit në mënyrë që një brez tjetër të mos kalojë jetën në dhomën e pritjes”, tha Baerbock.

Ajo shtoi se kjo është arsyeja pse BE-ja duhet t'u mundësojë njerëzve nga këto vende, veçanërisht të rinjve, të gëzojnë përfitimet e BE-së edhe para se vendi i tyre të jetë anëtar i plotë.

“Ne duhet të hapim më shumë burime dhe programe të BE-së për vendet kandidate. Nga grantet kërkimore dhe programi Erasmus te çështjet praktike të jetës së përditshme: roaming në BE dhe procedurat e thjeshtuara të vizave. Dhe duhet të mendojmë hap pas hapi se si t'i integrojmë kandidatët në BE”, tha ministrja e Jashtme gjermane.

Megjithatë, ajo theksoi se ky integrim gradual nuk mund të jetë një shuplakë, sepse çështjet themelore janë të rëndësishme.

“Sundimi i ligjit dhe demokracia duhet të mbeten themeli i BE-së. Kjo është forca jonë. Kjo është arsyeja pse ne duhet të lidhim pagesat e burimeve me përmbushjen e standardeve të sundimit të ligjit”, tha Baerbock.

Propozim ekspertësh franko-gjermanë për reformën e BE-së para zgjerimit - KosovaPress

Nisur nga kjo detyrë e vështirë, shtoi ajo, BE-ja nuk duhet t'u imponojë vendeve kandidate një datë deri në të cilën ato duhet të kishin zbatuar reformat e nevojshme.

“Por është e qartë se ne si BE duhet – dhe mendoj se duhet – të mendojmë se ku qëndrojmë së bashku në fund të kësaj dekade”, tha Baerbock.

Ajo theksoi se nuk ka një afat kohor për reformat e brendshme të BE-së. Kjo duhet të ndryshohet në mënyrë që të zhvillohet një udhërrëfyes nën Presidencën e ardhshme të Këshillit të BE-së, e cila do të mbahet nga Belgjika.

Pas fjalimit të Baerbock, pjesa publike e konferencës shfaqi dy diskutime publike, një mbi zgjerimin e BE-së dhe një tjetër mbi reformën e BE-së.

Ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani, duke folur në panelin e parë, tha se mund të dëshmojë se Evropa sot po përballet me një zgjim gjeopolitik, i cili duhet të sigurojë një investim gjeostrategjik në sigurinë e BE-së.

Ai gjithashtu mbështeti ndryshimin e qasjes aktuale binare ndaj zgjerimit, në të cilën një vend nuk është i përfshirë në politikat apo institucionet e BE-së dhe as nuk ka qasje në fondet e BE-së për sa kohë që nuk është anëtar.

“Në vend të kësaj, secili kandidat, përmes zbatimit të suksesshëm të reformave dhe harmonizimit të politikave të tij me ato të BE-së, duhet të përparojë me ritmin e vet përmes integrimit gradual”, tha Osmani.

Në panelin e dytë, Anna Lührmann, ministrja gjermane e Shtetit për Evropën dhe Klimën, tha se situata në BE ka ndryshuar ndjeshëm nga koha kur ajo erdhi për herë të parë në qeveri në fund të vitit 2021, kur nuk kishte asnjë entuziazëm për zgjerim ose reformë.

Tani, për shkak të luftës në Ukrainë, situata është ndryshe dhe nuk ka dyshim se BE-ja është tërheqëse

“Asnjë qeveri evropiane nuk e dyshon më zgjerimin, ai është në krye të agjendës, ka një konsensus pas samitit të Grenadës”, tha Lührmann.

Ajo tha se në mbledhjen e Këshillit Evropian në dhjetor duhet të ketë një marrëveshje për këtë udhërrëfyes dhe pas zgjedhjeve të BE-së në vitin 2024 institucioni kryesor duhet të vendosë se si ta bëjë BE-në gati për zgjerim.

​Borrell: Jemi duke u përgatitur për valën e ardhshme të zgjerimit - KosovaPress