Mbitërheqjet bankare (overdraft) të qytetarëve e bizneseve në Kosovë gjatë vitit 2024 kanë arritur nivelin më të lartë të këtij lloj borxhi që nga pas lufta. Ne vitin 2020 mbitërheqjet kanë qenë 143.2 milionë euro ndërsa vetëm janar-tetor 2024 janë 527.3 milionë euro. Mbitërheqjet bankare po vlerësohen po ashtu  të jenë të rrezikshme edhe për të ardhmen e qytetarit nga aspekti ekonomik.

Vetëm në vitin që lamë pas, mbitërheqjet kanë arritur vlerën mbi gjysmë miliardi euro. Rritja e kësaj kategorie të borxhit është më e theksuar pas vitit 2022.

Gjatë vitit që lamë pas, në kuadër të kësaj forme të kredisë (overdraft), qytetarët tërhoqën mbi 67 milionë euro më shumë krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit 2023.

Pagat e pamjaftueshme (të ulëta), e rritja e inflacionit po konsiderohen ndër arsyet që po i shtyjnë qytetarët të futen në këtë lloj të borxhit, raporton KosovaPress.

Banka Qendrore e Kosovës bënë të ditur për KosovaPress se nga janari deri në muajin tetor të vitit 2024, vlera e overdrafteve në Kosovë arrin shumën mbi 527 milionë euro. Derisa në periudhën e njëjtë të vitit 2023 ishte afro 460 milionë euro.

“Overdraftet janë të prezantuara si gjendje në fund të periudhës (outstanding) vlera e të cilave deri në tetor 2024 ka arritur në 527.3 milionë euro, ndërsa deri në tetor 2023 kjo vlerë ishte 459.7 milionë euro. Norma e interesit është në nivele të ngjashme, rreth 6.7% mesatare”, thuhet në një përgjigje me shkrim të BQK-së. 

Mbitërheqjet bankare po vlerësohen po ashtu  të jetë të rrezikshme edhe për të ardhmen e qytetarit të Kosovës nga aspekti ekonomik.

Eksperti i ekonomisë, Mustafë Kadrija thotë se rritja e vlerës së overdraftit tregon se pagat në Kosovë nuk po i plotësojnë nevojat e të punësuarve.

Përveç kësaj, ai thekson se edhe kamatat e overdraftit janë të larta.

Kadrija: Overdrafti rezulton vetëm negativitet, rrezikon të ardhmen e qytetarit

Video: 01:47

"Kjo është testi më i mirë që të punësuarit në Kosovë nuk po i plotëson edhe ato pagat çfarë i marrin, nuk i plotësojnë as pjesën optimale, shportën e konsumit dhe tekstilit dhe për fat jo të mirë futen në overdraftet. Dihet që overdraftet i kanë dukshëm kamatat dhe interesin shumë më të lartë sesa një kredi normale. Vlerësoj që BQK-ja dhe qeveria e Kosovës, duhet në këtë drejtim duhet të rrisin vigjilencën që të fuqizohen pagat si në sektor publik dhe privat që qytetari i Kosovës mos të ketë nevojë për overdraft dhe këto lloje që janë të rrezikshme për të ardhmen e qytetarit të Kosovës nga aspekti ekonomik. Sepse në vazhdimësi mund  të ngulfaten dhe vjen deri tek një problem familjar... Kjo nuk është diçka që rezulton pozitivitet, përveçse negativ dhe është shumë e rrezikshme për të ardhmen e qytetarit të vendit", thotë Kadrija.

Edhe njohësi  i çështjeve bankare, Milazim Abazi në një prononcim për KosovaPress potencon se overdrafti është një prej kredive më të volitshme, derisa thekson se ana negative e kësaj kredie është nxitja për të hyrë borxh më lehtë.

Abazi: E vetmja anë negative është që të nxitë për të hyrë borxh më lehtë e më shpejtë

Video: 04:28

"Overdrafti është një prej kredive më të volitshme që edhe qytetarët edhe bizneset kanë dëshirë t'i marrin. Mirëpo, ka kufizime në sasinë e shumës që merret overdraft. Dhe cilësia e kredimarrësit. Këtu është interesi më i lartë. Përafërsisht mesatarja ishte 6.7 për qind. Në total bie më i lirë nëse interesat në overdraft paguhen vetëm kur i shfrytëzon ndërsa, shumicën e rasteve bizneset dhe qytetarët nuk i shfrytëzojnë vazhdimisht, vetëm për nevoja të veçanta.05:29 E vetmja anë negative është që të nxitë për të hyrë borxh mëlehtë, më shpejtë", potencon Abazi.

Kryetari i  shoqatës “Konsumatori”, Selatin Kaçaniku thotë se përveç inflacionit edhe çështja e vonesës së pagave për punëtorët po ndikon që qytetarët të hyjnë borxh në bankat komerciale të vendit.

Kaçaniku: Vonesa e pagave dhe inflacioni galopant po ndikojnë që qytetarët të marrin overdraft

Video:

“Nëse dikush di ta menaxhojë mirë është punë e mirë, nëse nuk di ta menaxhojë e zakonisht borxhi thërret borxhe të reja, atëherë mund të jetë më i keqi. Falimentimi po i kërcënohet edhe të ashtuquajturës shtresës së mesme. Shtresa e mesme janë kryesisht ata të cilët punojnë në institucione shtetërore ku pagat nuk janë rritur qe një kohë të gjatë. Ndërsa, standardi  i jetesës aq ka rënë sa që i bënë presion çdo kujt. Në këtë garë të mbijetesës shumë kush detyrohet të merr overdraft nëse e ka rrogën e sigurt, qoftë në sektorin privat apo shtetëror...Vonesa e pagave dhe inflacioni galopant. Sepse inflacionin e kemi jashtëzakonishttë lartë dhe vlera e euros ka rënë. Natyrisht  se dikush nuk din t'i përballojë këto ose nuk ka mundësi, nuk ka përkrahje nuk e ka askënd jashtë dhe detyrohet të bëjë këso gjërash me shpresë se ia del", thekson Kaçaniku.

Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, paga mesatare për vitin 2023 në vendin tonë është 570 euro bruto.

Sipas Institutit GAP të dhënat nga BQK tregojnë se gjatë vitit 2020 mbitërheqjet kanë qenë 143.2 milionë euro, ndërsa më 2021 shuma ishte 271 milionë euro, më 2022 vlera finanaciare e këtij borxhi arriti 414. 8 milionë euro. Po ashtu, sipas BQK-së më 2023 overdrafti shënoi rreth 460 milionë euro për periudhën janar-tetor, si dhe rekordi i arritur më 2024 gjatë kësaj periudhe në vlerë financiare, 527.3 milionë euro.

Çka është mbitërhqja (overdraft)?

Mbitërheqjet bankare, sipas të dhënave nga Banka Qendrore e Kosovës për edukimin financiar, është një formë e kredisë afatshkurtër që lidhet me pagën e individit.

“Mbitërheqja (overdrafti) është një formë e kredisë afatshkurtër (zakonisht lidhet me pagën e individit) e cila lejon që llogaria bankare të mbahet nën zero, duke e lejuar mbajtësin e llogarisë të tërheqë më shumë para sesa

realisht ka në llogari.

P.sh. Nëse një person ka në llogari bankare një shumë prej 500 eurosh dhe dëshiron të tërheqë 600 euro. Në këtë rast mbitërheqja do të aktivizohet dhe personi do të ketë në

dispozicion 100 euro më shumë sesa që ka realisht në llogari. Kjo shumë konsiderohet si borxh dhe është e dobishme për situata emergjente ose nevoja të tjera të pashmangshme”, thuhet në edukimin financiar të BQK-së për Overdraft.