Lopë dikur të rralla me lëkurë blu të çelur ose të errët mund të shihen përsëri duke kullotur në fshatrat e Letonisë, së bashku me bagëtitë e zakonshme kafe ose ato me njolla të zeza ose të bardha.

Kjo specie unike dhe e qëndrueshme pothuajse u zhduk gjatë epokës sovjetike, por në dekadat e fundit është bërë përsëri një simbol i identitetit kombëtar leton.

“Ditët më të këqija për ta janë e shkuara”, tha Arnis Berhmanis, drejtor i Parkut të Kafshëve Circuli në fshatin Kalveneu, i cili shërben edhe si terren për mbarështimin e këtyre bagëtive.

"Lopët blu janë të bukura dhe unike, më vjen mirë që mund të shohim përparimin e tyre," tha ai për AFP.

Në vitin 2000, në Letoni kishte vetëm 18 lopë blu, ndërsa sot janë rreth 1500 - me gjak të plotë dhe të përzier. Këto lopë fillimisht u gjetën vetëm në bregun e Baltikut në rajonin e Kurzeme, por ato po bëhen gjithashtu gjithnjë e më të njohura në brendësi.

"Ne do të jemi të lumtur të ndihmojmë çdo fermer të ri dhe pronar të shtëpisë së mysafirëve të marrë lopën e tij blu," tha Bergmanis.

Banorët e fshatit e blejnë atë si një aksion turistik, ndërsa fermerët e mbajnë lopën blu në tufat e tyre për shkak të instinktit të theksuar të nënës.

“Nëse një i vogël i çfarëdo ngjyre humbet nënën e tij ose ndahet prej tij, lopa blu do ta marrë dhe do ta rrisë si të vetin”, tha Bergmanis.

Lopët blu evoluuan në bregdet, ku ata drejtuan një mënyrë jetese spartane duke u ushqyer me fidanë shkurresh dhe bar dune, një ushqim i pangrënshëm për bagëtitë e tjera. Sipas legjendës, lopët janë "përmbytur" nga deti, megjithëse në të vërtetë ato kanë lindur ngjyrë bezhë. Megjithatë, lëkura e tyre vërshon shumë shpejt dhe bëhet më e errët me kalimin e kohës.

Pigmenti ndikon edhe në indet e muskujve, kështu që mishi i këtyre lopëve është jashtëzakonisht i errët, por numri i tyre asnjëherë nuk ka qenë i mjaftueshëm për të shitur në masë mishin e tyre. Kur komunistët sunduan gjatë epokës sovjetike, prodhimi masiv i viçit dhe qumështit kishte një rëndësi të madhe. Ata preferuan bagëtinë e zakonshme, kështu që lopa blu erdhi në prag të zhdukjes.

Edhe pse tingëllon e pabesueshme, kjo specie u shpëtua nga zhdukja nga teatri. Pas dramës shumë të njohur "Blu" të vënë në skenë 50 vjet më parë nga dramaturgu leton Gunars Priede, këto bagëti të veçanta janë kthyer në një simbol të zhdukjes së identitetit kombëtar në ndërgjegjen publike.

Në vitin 2006, fermerë, shkencëtarë dhe entuziastë themeluan Shoqatën “Blu Cow” për të ruajtur speciet. Në të njëjtën kohë, qeveria po ofron subvencione speciale për pronarët e lopëve blu.

Lopët blu prodhojnë më pak qumësht se bagëtia mesatare, rreth 5000 litra për lopë ndërsa bagëtia Holstein prodhon 8000 litra në vit. Letonët thonë, megjithatë, se qumështi i tyre është më i shëndetshëm dhe më ushqyes.

“Këto bagëti dallohen edhe për aftësinë e tyre për të mbijetuar në kushte të vështira”, tha Daiga Simkevica, presidente e Shoqatës së “Blu Cow”. "Një lopë blu mund të jetojë jashtë gjatë gjithë vitit, madje edhe gjatë ngricave të dimrit, të cilat shumë lloje të tjera bagëtish nuk mund t'i rezistojnë," tha ajo për AFP.

Shoqata “Blu Cow” organizon një seminar për fermerët çdo vit, mban me kujdes shënime për të shmangur çiftëzimin e individëve të lidhur, punon në rritjen e popullsisë dhe hulumton speciet.

"Ne shpresojmë të bëjmë një analizë të plotë të ADN-së në të ardhmen për të identifikuar gjenet që janë unike për lopën blu," tha Simkevica. "Ne kurrë nuk kemi regjistruar një rast të virusit të leukemisë së gjedhit në lopët blu, kështu që shpresojmë të zbulojmë gjenet përgjegjëse për të ndihmuar lopët e tjera."