Komisionarja Evropiane për Inovacionin, Kërkimin, Kulturën, Arsimin dhe Rininë Iliana Ivanova tha se investimi në shkencë, kërkim dhe inovacion duhet të jetë një përparësi strategjike për Evropën.

Ajo foli të martën në Forumin e Nëntëmbëdhjetë Kombëtar të Inovacionit "Inovacionet dhe Rritja e Qëndrueshme" në Sofje.

Pjesëmarrja e Bullgarisë në Programin e Kërkimit dhe Inovacionit të BE-së Horizon Europe ka tërhequr deri më tani mbi 94 milionë euro, që është më shumë se fondet e investuara në Horizon 2000. Numri i përgjithshëm i pjesëmarrësve është pothuajse dyfishuar në krahasim me Horizon 2020.

"Jam shumë e lumtur që shoh se dy rajone bullgare kanë pasur interes në luginat rajonale të inovacionit," tha Ivanova.

Ajo theksoi se kjo është një nga nismat kryesore të programit Horizon Europe të miratuar në korrik 2022. Më shumë se 170 milionë euro do të financojnë aktivitetet në mbështetje të luginave rajonale të inovacionit në Evropë duke punuar së bashku në përsosmëri të teknologjisë së lartë.

Bullgaria ka regjistruar një luginë rajonale të inovacionit në Plovdiv (Bullgaria Jugore Qendrore) për Bioekonominë dhe Ushqimin. Një luginë e pastër e hidrogjenit do të zhvillohet në Stara Zagora (Bullgaria Jugore).

Bullgaria mund të përfitojë edhe më plotësisht nga nismat e tjera të BE-së, theksoi Ivanova. Për shembull, Këshilli Evropian i Inovacionit ka një buxhet total prej mbi 10 miliardë euro.

Ajo e quajti atë një "mjet të fuqishëm" për të sjellë në jetë idetë e tregut të novatorëve të teknologjisë së lartë evropiane. Megjithatë, deri më tani, vetëm pesë sipërmarrje bullgare të teknologjisë së thellë kanë marrë një financim të tillë dhe katër projekte janë vlerësuar me vula ekselence.

Ivanova shpreson se një projekt-ligj i ri për Inovacionin Shkencor, i cili do të miratohet nga kabineti të mërkurën, do të stimulojë investime më të mëdha. Nëse Bullgaria vazhdon me këto përpjekje, në të ardhmen mund të ketë kompani bullgare në renditjen për investime industriale në Kërkim dhe Zhvillim, tha ajo.

Sipas shifrave më të fundit, industria evropiane ka rritur ndjeshëm investimet e saj në Kërkim dhe Zhvillim gjatë vitit të kaluar. Ivanova tha se rritja e investimeve private në 2022 u dyfishua nga viti i kaluar, duke tejkaluar atë të firmave amerikane për herë të parë që nga viti 2015. Konkurrenca nga pjesë të tjera të botës po intensifikohet, por BE-ja mbetet lider në industrinë e automobilave dhe në vlera të larta teknologjitë e gjelbra globalisht, shtoi komisionarja.

Komisioni Evropian mbështet partneritetet me industrinë, theksoi Ivanova. Prillin e kaluar paraqiti një udhërrëfyes për teknologjitë me karbon të ulët në industritë me intensitet energjie.

Përveç kësaj, Komisioni po përgatit një portofol projektesh industriale dhe demonstruese të mbështetura nga instrumentet financiare të BE-së. Një Qendër Inovacioni për Transformimin Industrial dhe Emetimet (INCITE) do të lansohet në mesin e vitit 2024 për të ndihmuar industrinë me sfidat e dekarbonizimit.

"Ne duhet të mbrojmë sigurinë tonë ekonomike duke zhvilluar avantazhet tona teknologjike," tha Ivanova.

Kjo është arsyeja pse një Strategji Evropiane e Sigurisë Ekonomike u prezantua në fillim të këtij viti. Ai ka tre komponentë kryesorë: promovimin e konkurrencës së BE-së, mbrojtjen e sigurisë ekonomike të BE-së dhe partneritetin me një gamë më të gjerë të mundshme të partnerëve që ndajnë të njëjtat vlera dhe interesa.

Në fillim të tetorit, Komisioni zbuloi një listë me 10 fusha teknologjike të cilësuara si "kritike", të cilat i nënshtrohen vlerësimit të mëtejshëm të rrezikut. Komisioni po punon me qeveritë kombëtare për sigurinë e kërkimit me respekt të plotë të parimeve të lirisë akademike dhe autonomisë institucionale, tha Ivanova. /BTA