Kryeministrja e parë femër në Itali me moton “politikanë në vend të teknokratëve për një Itali më demokratike”!

Në zgjedhjet e përgjithshme të parakohshme të mbajtura në Itali më 25 shtator, koalicioni i qendrës së djathtë i përbërë nga “Vëllezërit e Italisë”, “Forza Italia” dhe “Partia e Lidhjes” fitoi shumicën me më shumë se 43 për qind të votave. Sipas të dhënave të fundit, Giorgia Meloni, liderja e Partisë “Vëllezërit e Italisë”, e cila përfundoi në krye me më shumë se 26 për qind të votave, ka shumë të ngjarë të jetë kryeministrja e parë e ekstremit të djathtë dhe e para femër në vend pas Benito Musolinit.

Por, si erdhën në këtë pikë Meloni dhe Vëllezërit e Italisë, të cilët dihet se kishin lidhje me partinë neofashiste në të kaluarën? Gjithashtu, çfarë do të thotë fitorja e Melonit për Italinë dhe Evropën?

“Unë jam grua, jam nënë, jam italiane, jam e krishterë” ishte slogani që përdori Meloni gjatë gjithë zgjedhjeve.

Në autobiografinë e saj, me titull “I Am Giorgia”, Meloni shprehet me habi se si këto fjalë, të cilat i tha për herë të parë në vitin 2019 në një miting, “do të shkaktonin pasoja të tilla”. Arsyjae tjetër habitëse për të është se ky slogan i ka rritur votat e tij nga 4 për qind në 2018 në mbi 26 për qind sot.

Por nga ana tjetër, ngritja e së djathtës ekstreme në Itali nuk është aq befasuese duke marrë parasysh kushtet aktuale në vend dhe skenën politike evropiane.

Italia, e cila hyri në Luftën e Dytë Botërore me diktatorin fashist Musolini, dhe pas humbjes, kaloi nga Mbretëria në regjimin republikan në vitin 1946, u qeveris nga koalicione të ndryshme, duke përfshirë Demokristianët dhe, pas viteve 1960, Partinë Socialiste Italiane. Në këtë atmosferë politike të Italisë, çdo parti e bazuar në ideologjinë fashiste ishte e dënuar të mbetej margjinale. Në fakt, Lëvizja Sociale Italiane neofashiste, origjina e së cilës daton në vitin 1946, nuk mori pjesë kurrë në këto koalicione.

Pikërisht pas Luftës së Ftohtë, me skandalin e madh të korrupsionit politik që shpërtheu në fillim të viteve 1990 dhe çoi në përgatitjen e aktakuzave kundër pothuajse gjysmës së deputetëve të Parlamentit italian, një pjesë e konsiderueshme e partive politike që kishin prezencë në administratën e vendit deri në atë kohë u zhduk nga jeta politike. Rritja e populizmit të djathtë italian ishte pikërishtë e mundur gjatë kësaj periudhe.

Duke u transformuar nga Lëvizja Sociale Italiane neofashiste në Aleanca Kombëtare si dhe Lidhja e Veriut nacionaliste dhe separatiste rajonale këto u bënë përfaqësues të së djathtës ekstreme. Silvio Berlusconi, lideri i Forza Italia, e cila u themelua në vitin 1994 i cili ka retorikë populiste, dhe njihet si "bosi i medias dhe botës së biznesit", u bë kryeministri më jetëgjatë i Italisë (në 1994, 2001-2006 dhe 2008 -2011).

Në vitet 2000, politika italiane po luhatej midis qeverive të paqëndrueshme të qendrës së djathtë dhe të qendrës së majtë, në këtë kohë u shfaq një formacion i ri populist në vitin 2009 Lëvizja Pesë Yjet, e themeluar nga Beppe Grillo, një ish-komedian i cili synonte të mobilizonte masat, mori më shumë vota duke arritur në 32.7 për qind në zgjedhjet e përgjithshme të 2018, Lëvizja Pesë Yjet u bë partneri më i fortë i koalicioneve që kanë qëndruar deri më sot. Gjithashtu, gjatë kësaj periudhe tërhoqi vëmendjen edhe Partia e Lidhjes, e cila u transformua nga Lidhja e Veriut dhe në vitin 2017  iu bashkua koalicionit duke kontribuar me 17.2 për qind të votave në të njëjtat zgjedhje. Kreu i partisë Matteo Salvini, i cili shërbeu si Ministër i Brendshëm për më shumë se një vit, ka qenë prej kohësh në axhendë për euroskepticizmin dhe politikat e tij diskriminuese ndaj emigrantëve.

Vota prej 34.3 për qind e Salvinit në zgjedhjet e Parlamentit Evropian më 2019, në një farë mënyre, konfirmoi ngritjen e së djathtës ekstreme në Itali gjatë asaj periudhe. Megjithatë, Partia e Lidhjes, e cila ra në procesin që përkoi me periudhën e epidemisë së Covid-19 në fillim të vitit 2020, pushoi së qeni përfaqësuesja në rritje e ekstremit të djathtë dhe ia la vendin partisë Vëllezërit e Italisë.

Nga këndvështrimi më i përgjithshëm, mund të thuhet se paqëndrueshmëritë politike, financiare dhe ekonomike që kanë vazhduar për dekada kanë qenë ndikuese në ngritjen e partive populiste të ekstremit të djathtë në Itali.

Përveç kësaj, këtyre problemeve mund t'i shtohen edhe efektet e krizës së euros në vitin 2011, imigracioni, epidemia e Covid-19 dhe tani lufta në Ukrainë dhe kriza energjitike që solli me vete.

Kushtet ekonomike.

Paqëndrueshmëria politike në vend, koalicionet jetëshkurtra, qeveritë që nuk mund të marrin votëbesimin, padyshim që ndikojnë thellë në kushtet ekonomike në vend. Në fillim të krizës Covid-19, treguesit ekonomikë po tregonin se sa kritike ishte situata në Itali si dhe në të gjithë botën.

Para pandemisë, ekonomia italiane u rrit me 0.5 për qind në 2019, ndërsa në vitet 2020 norma ra në -9. Falë Planit Kombëtar të Rimëkëmbjes dhe Rezistencës të krijuar për mbështetjen prej 200 miliardë eurosh të marra nga Bashkimi Evropian konkretisht nga Fondi i Rimëkëmbjes për Italinë, ekonomia italiane, duke marrë frymë e qetë, çoi rritjen e saj në 6.6 në 2021.

Shkalla e papunësisë në vend u rrit në 9.83 në 2021. Të ardhurat kombëtare për frymë janë rreth 35 mijë dollarë, por nivelet e të ardhurave dhe fuqia blerëse ende nuk mund të përmbushin pritshmëritë e disa segmenteve të vendit. Për më tepër, është e qartë se shkurtimet e furnizimit dhe rritja e çmimeve aktuale të energjisë do të ndikojnë në uljen e shpenzimeve konsumatore dhe të fuqisë blerëse në vend. Në fund të këtij viti dhe vitin e ardhshëm, ritmi i rritjes pritet të ngadalësohet sërish.

Padyshim që këto probleme u reflektuan edhe në preferencat e zgjedhësve. Pjesa më e madhe e mbështetjes për Melonin erdhi nga rajonet në veriun e industrializuar. Sepse investimet dhe kostot e energjisë, të cilat e bëjnë të pamundur konkurrencën me kompanitë e huaja në këto rajone, janë kthyer në një problem jetik për eksportuesit italianë. Angazhimet e Melonit për taksimin kombëtar dhe rajonal dhe përmirësimin e produktivitetit u mirëpritën gjithashtu nga këto segmente. Për shembull, programi i partisë përfshin pika të tilla si ulja e barrës tatimore për familjet, bizneset dhe profesionistët, rishqyrtimi i sistemit kompleks të taksave, uljet e taksave për produktet energjetike, mbrojtja për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme dhe lufta kundër konkurrencës së pandershme, mbështetje për Politikat evropiane të çmimeve të tavanit.

Kush është Giorgia Meloni?

Nataliteti në Itali po bie me shpejtësi, gjë që përbën një problem serioz për të ardhmen e vendit. Përveçse antiemigrante, Meloni, e cila tha se do të mbronte vlerat e familjes dhe bëri premtime si zgjatja e pushimit të lehonisë dhe pagesa nga shteti në mënyrë që italianët të kishin më shumë fëmijë, nuk është e panjohur për politikën italiane. Nga viti 2008 deri në vitin 2011, ajo ishte ministër i Rinisë në qeverinë ku kryeministër ishte Berlusconi. Meloni, e cila filloi jetën e saj politike në vitin 1992 në degën e të rinjve të Lëvizjes Sociale Italiane, e njohur si një parti neofashiste, është shpesh objekt kritikash.

Për shembull, polemika shkaktoi prania e flakës me tre ngjyra (Fiamma Tricolore) e flamurit italian në logon e Lëvizjes Sociale Italiane, frymëzuar nga varri i Musolinit, si dhe në logon e Vëllezërve të Italisë. Nga ana tjetër, ajo e cila ia atribuon këtë qëndrim është riqarkullimi i një videoje interviste në të cilën Meloni vlerëson Musolinin kjo intervistë është dhënë kur ajo ishte në moshën 19-vjeçare. Ajo gjithashtu në këtë ditë të fundit është shprehur se tani mendon ndryshe dhe se edhe Musolini ka bërë gabime. Meloni e përshkruan veten dhe partinë e saj si më “konservatore” dhe “patriotike”. Megjithatë, sloganet e Melonit padyshim që kujtojnë simbolet e kohës fashiste: 'Zot, atdhe dhe familje!' Po identitetit gjinor, jo ideologjisë gjinore!” si dhe slogane dhe kundër abortit. Nga ana tjetër, nuk kalon pa u vënë re fakti që Meloni, e cila ka parasysh edhe debatin e euroskepticizmit, përpiqet të pikturojë një portret ndryshe nga sa mendohet. Meloni herë pas here shprehet se, ndryshe nga integrimi aktual, ajo mbron një BE në të cilën identitetet kombëtare dhe vlerat evropiane dalin në pah.

Megjithatë, Meloni thotë se nuk ka plan të dalë nga euro, duke lënë të kuptohet se nuk i anashkalon problemet ekonomike të vendit. Ajo deklaron gjithashtu se mbështetja e saj për Planin Kombëtar të Rimëkëmbjes dhe Rezistencës do të vazhdojë. Në çështjen e Ukrainës, ndërsa Meloni sinjalizon idenë e veprimit të përbashkët me BE-në, ajo është plotësisht pro vazhdimit të sanksioneve ndaj Rusisë.

Debatet për zgjedhjet dhe fashizmin.

Debati që u ndez më shumë gjatë fushatës elektorale në Itali ishte për “fashizmin”. Kundërshtarët cituan se nëse Meloni bëhet kryeministre, mundësia e rishfaqjes së fashizmit, ndonëse në rrethana të ndryshme, është një çështje shqetësuese për Italinë dhe Evropën.

Në këtë pikë, mund të flasim për dy qasje: Së pari, sipas një kuptimi liberal më progresiv, fashizmi ishte një praktikë në të kaluarën dhe nuk mund të kthehet më. Është gjithashtu e rëndësishme se Meloni është partner i një koalicioni. Sërish sipas kësaj logjike, duke pasur parasysh koalicionet jetëshkurtra dhe shumëpjesëshe në Itali, jeta e këtij koalicioni mund të jetë më e shkurtër se sa pritej. Qeveritë në Itali zgjasin mesatarisht 14 muaj.

Së dyti, një qeveri e re mund t'i shtohet regjimeve të djathta ekstreme dhe autoritare në rritje në botë; Megjithëse fashizmi mund të mos tingëllojë si dikur, ai mund të simbolizohet duke u transformuar në kontekste të ndryshme. Në mënyrë të veçantë, si shembull jepen sloganet e Melonit, të cilat u krijuan në fushatat zgjedhore në përputhje me “logjikën postfashiste”. Retorika që përdori Meloni gjatë fushatës së saj zgjedhore është “Ne jemi gati!”. Madje, Meloni thotë se është e gatshme të ndryshojë kushtetutën nëse arrihet shumica, ndërsa kundërshtarët e saj tashmë janë të shqetësuar se amendamenti kushtetues do të kufizojë liritë.

Si një çështje e rëndësishme, koalicioni i qendrës së djathtë që do të formohet mund të ndikojë negativisht në traditën politike demokratike në Evropë dhe Itali. Në veçanti, afiniteti i Melonit me udhëheqësin hungarez Viktor Orban, një nga politikanët autoritar të BE-së, është gjithashtu i diskutueshëm për sa i përket qasjes së tij ndaj BE-së në përgjithësi.Por Meloni në këto ditë ka treguar se në mënyrë mjeshtërore di të modifikojë qëndrimet duke i përshtatur e  unifikuar me ato të cilat përqafohen nga aktorët partnerë edhe ndërkombëtarë.

Si rezultat, teksa kritikohet qeveria e Mario Draghit, i cili ka qenë në detyrë që prej 13 shkurtit 2021, Giorgia Meloni fitoi votat me moton “politikanë në vend të teknokratëve për një Itali më demokratike”, një periudhë e rëndësishme e pret Melonin, e cila kuptimin e demokracisë e lidh me zgjedhjet. Sepse Meloni duhet të parashtrojë shumë më tepër se këtë ide në emër të demokracisë si në Itali ashtu edhe në Evropë. Meloni, e cila ka të ngjarë të shërbejë si kryeministër në Qeverinë e 68-të të Italisë, mund të mos shkojë përtej krijimit të polarizimit në vend dhe brenda BE-së nëse vazhdon retorikën e tij aktuale dhe vepron në këtë drejtim.