Kam përshtypjen se hyrja e Trumpit në Shtëpinë e Bardhë, pas një kohe do t'i zhgënjejë ata që në Serbi e presin me kaq shumë dëshirë. Trump është një njeri i monologëve dhe nuk do të tolerojë një "president monolog" serb, thotë në një intervistë për Nova analisti i politikës së jashtme Boshko Jakshiq.

Ai flet edhe për sanksionet ndaj NIS-it, por edhe për veprimet e fundit të ambasadores serbe në Kroaci, Jelena Miliq, e cila u largua nga festa e Krishtlindjeve.

“Ambasadorja duhet ta shpërblejë pozitën që i është dhënë me magji”, thotë Jakshiq.

Amerika, megjithatë, vendosi sanksione ndaj NIS-it, edhe pse publiku ishte mjaft skeptik ndaj këtyre njoftimeve të presidentit serb Aleksandar Vuçiq. Edhe pse kjo masë është e drejtuar kundër Rusisë, çfarë do të thotë konkretisht për Serbinë?

Loja e madhe politike në sferën e energjisë po merr fund. Amerikanët kanë aktivizuar paketën më të ashpër ndonjëherë të sanksioneve ndaj industrisë ruse të naftës dhe gazit në një përpjekje për të lehtësuar një marrëveshje paqeje për Ukrainën. Evropianët perëndimorë nuk po blejnë më gazin rus dhe Serbia ka mbetur të dalë nga zona gri dhe të vendosë se cilën anë do të mbajë. Në këtë kontekst priten sanksione dytësore ndaj NIS. Fitimet fitimprurëse që Gazprom nxirrte nga Serbia padyshim ndihmuan deri diku në financimin e agresionit rus. Amerikanët tani kanë thënë Mjaft! Ata ndiqen nga britanikët dhe shumica e anëtarëve të BE-së.

A është kjo një formë tjetër presioni ndaj qeverisë (serbe) për të vendosur sanksione ndaj Moskës?

Ky nuk është sulm ndaj Serbisë dhe ekonomisë së saj, por është sulm ndaj politikës së jashtme serbe. Që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës gati tre vjet më parë, Perëndimi është përpjekur të krijojë një front të bashkuar kundër autoriteteve në Kremlin. Serbisë vazhdimisht i kujtohet të harmonizojë politikën e saj të jashtme me BE-në dhe nën presion, ajo anulon kontratat për blerjen e armëve nga Rusia. Nuk ka më vend për balancim.

Duke ushtruar presion mbi një kompani që është në pronësi me shumicë Ruse, në të cilën, pala serbe nuk është pyetur asgjë, amerikanët më nuk duhet të insistojnë më që Serbia të vendosë sanksione ndaj Rusisë. Beogradit i është dhënë argumenti se ndarja nga Moska është në interes të Serbisë. Aleksandar Vuçiq është vënë në një pozicion për të mbrojtur jo "miqësinë historike" me Moskën, por sigurinë energjetike dhe ekonominë e "Serbisë së dashur".

Afati i vendimit është i shkurtër, deri më 25 shkurt, dhe pasojat janë tashmë këtu: gazi nuk po vjen nga Azerbajxhani. Ka ende shumë pasiguri. A po kthehet dhurata e Tadiqit për rusët në një dhuratë amerikane për Vuçiqin? A do të blejë Serbia aksionet kontrolluese të rusëve dhe kështu të rifitojë monopolin strategjik që u dorëzua për asgjë? A do të bëjë ai një lëvizje investimi pa masë më të rëndësishme se EXPO27? A do të nacionalizohet NIS? SHBA po kërkon një largim të plotë të interesave ruse nga NIS, por a do ta miratojë Putini shitjen? Sa dëmshpërblim do të kërkojë? Vuçiq lajmëron një bisedë.

Pothuajse në të njëjtën kohë në Beograd vjen edhe zëvendëssekretari amerikan i shtetit, Richard Verma, i cili gjatë vizitës së tij do të inicohet dialogu strategjik ndërmjet Serbisë dhe Amerikës. Si e shihni fillimin e këtij dialogu, i cili përfshin një numër të madh temash, praktikisht në fund të mandatit të administratës Biden?

Ambasadori Christopher Hill po përgatit një pritje lamtumire për këtë javë. Diplomati Verma ka të ngjarë të jetë zyrtari i fundit i lartë i administratës në largim që do të pritet. Bisedimet në kuadër të dialogut strategjik janë konfirmim i vazhdimësisë që nxit Amerika me vendet e kalibrit të Serbisë. Kjo duhet të jetë trashëgimia e Trump, dhe ne vetëm do të duhet të shohim se si do të zhvillohen gjërat.

A do të ndryshojë diçka në marrëdhëniet e Amerikës me Serbinë me ardhjen e Donald Trump si President i SHBA-ve?

Kam përshtypjen se hyrja e Trumpit në Shtëpinë e Bardhë, pas një kohe do t'i zhgënjejë ata që këtu e presin me kaq shumë dëshirë. Trump është njeri i monologëve dhe nuk do të tolerojë një “president monolog” serb. Ai ofron një partneritet më të fortë, por sipas kushteve të tij. Çfarë do të bëjnë autoritetet në Beograd kur të marrin një mesazh të tillë: SHBA-ja dëshiron miqësi me Serbinë, është e gatshme të investojë dhe të ndihmojë Serbinë në rrugën e saj drejt BE-së, por qëndroni larg atyre kinezëve. Ata janë problemi im më i madh.

Diplomati danez Peter Sorensen dhe ish-ministri finlandez i Punëve të Jashtme janë nominuar për postin e të dërguarit të BE-së për dialogun Kosovë-Serbi Pekka Havisto. Kush, sipas jush, është më afër fitores dhe cili do të ishte qëndrimi i tyre ndaj Serbisë?

Skandinavët racionalë janë shumë të prirë ndaj punës dhe nuk besoj se do të ketë vend për lidhje emocionale në ndërmjetësimin e tyre, si me Miroslav Lajçak, i cili vjen nga Sllovakia, një vend që nuk e ka njohur pavarësinë e Kosovës. Pas një epoke letargjie sterile, pres më shumë dinamizëm. Do të ishte e rëndësishme që Beogradi të mos përsëriste gabimin që bën shpesh - duke i pritur me thikë. Kështu ka qenë, të kujtojmë, me Marti Ahtisaarin, kështu është edhe sot me raportuesin e Parlamentit Evropian për Serbinë, Tonino Picula. Vendimet e parakohshme dhe të ngarkuara emocionalisht në diplomaci nuk janë kurrë të mira.

Ish-presidenti slloven Borut Pahor u tërhoq në momentin e fundit nga kjo kandidaturë, duke shpjeguar se ky rajon po shndërrohej në një sferë të influencës amerikane dhe se në rrethana të tilla ai nuk mund të kontribuonte shumë në këtë problem. A mendoni se Amerika do të përfshihet më aktivisht në politikën lokale?

Amerikanët kanë bërë zigzage për dy ose tre dekadat e fundit. Ata do t'ua linin Ballkanin Perëndimor evropianëve dhe kur e kuptuan se nuk kishte përparim në Kosovë apo Bosnjë e Hercegovinë, humbën durimin dhe intensifikuan angazhimin e tyre. Mendoj se tani jemi në këtë fazë finale.

Si i komentoni veprimet e ambasadores serbe në Kroaci, Jelena Miliq, e cila u largua në mënyrë demonstrative nga pritjen e Krishtlindjeve të SNV-së? Arsyeja ishte një letër e fituesit të çmimit, i cili thoshte se studentët në Serbi na kishin treguar "si të fluturojmë dhe si të shkëlqejmë".

Ambasadorja duhet të shpërblejë pozicionin që i është dhënë në mënyrë magjike. Ajo u ngrit kundër “sulmit flagrant” ndaj Serbisë nga dy fituesit e çmimit “Svetozar Pavičević” të Këshillit Popullor SERB. Turku është më i keq se turku. Për fat të mirë, turpi bie mbi të dhe mbi ata që u bën lajka. Shumica e Serbisë çdo ditë tregon se çfarë mendon për rininë e saj.

Në fund, cili është qëndrimi juaj për protestat e studentëve në Serbi?

Unë jam vërtet i magjepsur nga heshtja dhe zhurma dhe shpresoj vetëm që tu bashkohen ftesa e dytë dhe e tretë, duke vërtetuar se nuk mund të ketë dilemë në zgjedhjen mes qeverisë dhe fëmijëve tuaj. Jam i lumtur që e kemi mirëpritur këtë gjeneratë që dëshiron ta normalizojë dhe të nderojë Serbinë përmes kërkesave për të vërtetën dhe drejtësinë. Jam krenar edhe për të rinjtë e rajonit që po solidarizohen. Ata nuk duan të ndihen të vetmuar dhe të përçarë. Ata refuzojnë të mbështesin muret e ndarjes të mbajtura nga politikanët e fiksuar pas demonëve të nacionalizmit.