Kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka folur mbi sfidat e vendit të trashëguara nga viti i kaluar dhe shanset për arritjen e një marrëveshjeje për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë.
Në një intervistë dhënë Zërit të Amerikës ai ka thënë se barrikadat nga frika i vendosën, nga frika i hoqën. Kryeministri Albin Kurti ka thënë se Kosova edhe këtë vit mund të përballet me sfida të reja pasi sipas tij Serbia fqinje ka qëndrime agresive ndaj vendit tonë. Ai ka shtuar se Kosova ka treguar gjentilesë ndaj KFOR-it sa i përket largimit të barrikadave.
I pari i ekzekutivit ka thënë po ashtu se nuk ka pasur negociata me Serbinë, por negociata ka pasur me Ambasadën Amerikane e KFOR-in. Kurti, ka thënë se Qeveria e Kosovës s’ka ofruar asgjë në shkëmbim në mënyrë që të hiqen barrikadat në veri të vendit.
Ai tha se krejt çka ka dhënë Qeveria e Kosovës është koha shtesë për KFOR-in, teksa shtoi se gjatë gjithë kohës ka pasur komunikime me ambasadën amerikane, ambasadorët e QUINT-it, KFOR-in e EULEX-in.
Intervista e plotë:
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti i tha Zërit të Amerikës se propozimi evropian për një marrëveshje me Serbinë përfshinë koncepte universale që e bëjnë marrëveshjen të qëndrueshme, por që sipas tij, Beogradi nuk ka dhënë shenja se është i gatshëm ta pranojë. Ai rithekson se marrëveshja për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, është e vetmja që nuk e ka kaluar testin e Gjykatës Kushtetuese, por nuk shpalosi ndonjë plan rreth zbatimit të kësaj marrëveshjeje për përmbushjen e së cilës është shtuar trysnia ndaj tij. Në një intervistë me korrespondentin tonë në Prishtinë, Besim Abazi, kryeministri Kurti, thekson se qeveria e tij nuk bëri asnjë lëshim për heqjen e bllokadave në veriun e vendit të vendosura muajin e kaluar nga grupe qytetarësh serbë të mbështetur nga Beogradi.
Albin Kurti: Sigurisht që do të ketë sfida të cilat i trashëgojmë nga viti i kaluar, por në të njëjtën kohë mund të ketë edhe sfida të reja. Jemi në një kohë kur kontinenti evropian ndodhet në një luftë dhe në anën tjetër fqinji ynë verior është i lidhur më ngushtë se kurrë dhe më gjerë se kurrë pikërisht me Federatën Ruse, e cila kreu agresion ushtarak dhe invazion në Ukrainë. Në anën tjetër, brenda vendit tonë kemi pasur suksese të pamohueshme, për 17 vende jemi ngritur te Transparency International sa i takon luftimit të korrupsionit, pastaj edhe sa i përket lirisë së medieve sipas Reporterëve pa Kufij dhe gjithashtu për herë të dytë jemi të parët në Ballkan sa i përket sundimit të ligjit dhe të dytit në botë sa i përket përmirësimit në sundimin e ligjit. Kemi lëvizur nga grupi C në grupin B sa i përket qeverisjes të fokusuar në digjitalizim, kemi aplikuar për anëtarësim në Këshillin e Evropës me 12 maj, në Bashkimin Evropian me 15 dhjetor dhe po përgatitemi që të aplikojmë edhe për anëtarësim në NATO. Imazhi i Kosovës është përmirësuar dhe kjo ka ndikuar që nga një janari i vitit 2024 të mos ketë regjim të vizave në zonën ‘Shengen’ për qytetarët e Republikës së Kosovës. Buxheti i vitit 2023 është më i madhi në historinë e Kosovës, 3.2 miliardë që është 17 për qind më i lartë se buxheti i vitit të kaluar dhe rritja ekonomike është 4 për qind pasi që të hiqet inflacioni, këtë rritje nuk e kemi ndaluar për shtetin por e kemi shpërndarë në shoqëri. Pakoja e ringjalljes ekonomike ishte diku përafërsisht 4 për qind të bruto produktit vendor në 2021-shin, e në vitin 2022 kësaj pakoje ia shtuam edhe pakon për përballje me inflacion gjithsej rreth 5 për qind të bruto produktit vendor. Kemi pasur edhe universitetin për herë të parë falas për të gjithë studentët, pra pa asnjë pagesë përveç atyre që bëjnë doktoraturë, edhe bachelor edhe master është falas në universitetin publik. Në të njëjtën kohë kemi vazhduar me ndihmën, me mbështetjen për lehonat dhe për fëmijët, tashmë për të gjithë fëmijët deri në moshën 16 vjeçare, pra nën moshën 16 vjeçare do t’i marrin shtesat për fëmijë dhe diku rreth 30 mijë lehona apo nëna të reja marrin po ashtu mbështetjen financiare nga qeveria, gjithsej janë rreth 260 mijë përfitues. Edhe në aspektin e energjisë këtë vitin që shkoi kemi pasur një sukses shumë të madh me korporatën Sfidat e Mijëvjeçarit, grant prej 202 milionë dollarëve – programi kompakt dhe gjithashtu 105 megavat me parkun e erës në Selac dhe 70 megavat me parkun solar për ngrohje. Eficienca e energjisë është duke u ngritur, me ç’rast kemi subvencionuar familjet të cilat kanë përdorur pajisje të cilat kursejnë energjinë elektrike, në nëntor të vitit që shkoi 15 për qind më pak kanë shpenzuar amvisëritë sesa një vit më herët. Andaj në shumë aspekte jemi më mirë dhe besoj që do të vazhdojnë sukseset edhe në vitin 2023, por vështirësi padyshim që do të ketë.
Zëri i Amerikës: Vështirësitë vijnë në një mënyrë të trashëguara nga viti që e lamë pas e tensionet që përshkuan gjysmën e dytë të vitit 2022 sikur kulmuan në veriun e Kosovës në muajin dhjetor. Ato u zbutën, të paktën përkohësisht, me heqjen e bllokadave. Si u bë e mundur një gjë e tillë, çfarë ofruat në shkëmbim të heqjes së tyre?
Zëri i Amerikës: Pra nuk pati ndonjë marrëveshje?
Albin Kurti: Nuk ka pasur kurrfarë marrëveshje.
Albin Kurti: Ka pasur me ambasadën amerikane, ka pasur me ambasadorët e Quintit dhe sidomos më KFOR-in dhe EULEX-in, por ne nuk kemi ofruar asgjë në shkëmbim përveç kohës shtesë për KFOR-in. Gjithashtu, ishte e qartë që ato barrikada u ngritën nga strukturat ilegale të Serbisë që u shndërruan në banda kriminale pikërisht në kohën kur ne u dakorduam që t’i shtyjmë për prill të vitit 2023 zgjedhjet në katër komunat në veri. Pra, në njëfarë mënyrë mu atëherë kur ne e bëmë një konsecion, ata i ngritën barrikadat sepse kishin ngelur pa pretekst.
Zëri i Amerikës: Ju gjatë pjesës së dytë të vitit të kaluar disa herë keni diskutuar me bashkësinë ndërkombëtare, posaçërisht me diplomacinë amerikane, u janë bërë kërkesa për shtyrje, fillimisht keni refuzuar pastaj siç thotë opozita keni pranuar në fund duke dëmtuar madje edhe marrëdhëniet me diplomacinë amerikane. Përse ka ndodhur kështu zoti kryeministër?
Zëri i Amerikës: Por gjatë kësaj periudhe kur tensionet shpesh herë vluan shumë, a ka pasur momente kur mund të keni thënë ‘nuk ja ka vlejtur për targat e makinave të tensionojmë situatën kaq shumë’?
Albin Kurti: Nuk besoj që kam pasur asnjë moment të tillë për shkak se unë nuk pres prej Serbisë së këtillë autokratike e cila nuk distancohet as nga e kaluara – Millosheviqi, as nga e tashmja – Putini, që ta ndërrojë qasjen ndaj Kosovës. Andaj unë nuk besoj që duhet brenda vetes tonë të gjejmë defekte, ne duhet ta kuptojmë që në veri e kemi një shtet armik i cili nuk e ndryshon Kushtetutën dhe i cili është shumë agresiv ndaj vendit tonë me ato 48 bazat ofensive, 28 të ushtrisë dhe 20 të xhandarmërisë. Do të ishte gabim i madh nëse kushdo në Kosovë tash provon që të hyjë në tezën e vetfajsimit, kur kemi një Serbi pro ruse e agresive si rrallë herë më parë.
Albin Kurti: Unë jam kryeministër i qeverisë së Republikës së Kosovës dhe presidenti (Joe) Biden ka thënë që qeveria e Kosovës është qeveri e një shteti sovran. Asnjëherë partneriteti, aleanca, bashkëpunimi me Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk është cenuar, nuk është rrezikuar, përkundrazi, por duhet ta kuptoni që Shtetet e Bashkuara të Amerikës përveç se na kanë njohur edhe ndërmjetësojnë midis Prishtinës e Beogradit dhe në këtë kuptim shpesh herë na vijnë edhe me ndonjë kërkesë e cila paraqitet si ide për kompromis. Nëse ne e konsiderojmë të arsyeshme si qeveri atëherë edhe e bëjmë, mirëpo asnjëherë nuk është kontestuar e drejta jonë që të vendosim për veten tonë, fundja ky është edhe kuptimi i 14 shkurtit të vitit 2021, ende nuk janë bërë dy vjet të fitores më të madhe demokratike në Kosovën e pasluftës.
Zëri i Amerikës: Por kritikët tuaj, posaçërisht ata nga opozita, thonë se vërehet një lloj qasje ndëshkuese e Shteteve të Bashkuara të Amerikës kundruall qeverisë tuaj. A e ndjeni ju këtë?
Zëri i Amerikës: Zoti kryeministër tensionet në veri nxitën shqetësime për ripërtëritje konflikti ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Keni pasur frikës, A ka pasur frikë dhe rrezik nga një gjë e tillë?
Albin Kurti: Nuk kam frikë unë. Jam i brengosur, jam i kujdesshëm, jam i shqetësuar sepse ky është pjesë edhe e përshkrimit të vendit tim të punës, mirëpo nuk kam frikë?
Albin Kurti: Po ka rrezik. Rrezik ka, sepse është Serbia. Jo sepse jam unë. Rrezik është sepse është Serbia në anën tjetër e cila nuk është penduar për krimet, nuk e ndryshon qëndrimin ndaj Kosovës dhe në vitin që porsa lamë pas i ka bërë tri marrëveshje shumë të rëndësishme me Rusinë. E para është ajo për blerjen e gazit më së liri në Evropë, E dyta është ajo për koordinim në politikën e jashtme ndërmjet (Nikola) Selakoviçit dhe (Sergey) Lavrovit në Neë York në margjinat e AP të OKB-së. Dhe e treta është që njeriun më prorus në Serbi, politikanin më prorus në Serbi, e barti shef të shërbimit sekret, Aleksandar Vulinin, përndryshe i njohur si zëvendëspresident i partisë së gruas së (Sllobodan) Millosheviçit. Domethënë, unë nuk e di çka duhet të ndodhë më shumë që të kuptojmë se me çfarë Serbie kemi të bëjmë. Dhe në këtë situatë duhet të bëhemi bashkë kundër një Serbie të tillë që është më agresive dhe armiqësore se çdo herë më parë prej se kemi shpallë pavarësinë, në vend se të këqyrim të gjejmë papërsosuri brenda Kosovës së shumëvuajtur, që më në fund po ka zhvillim ekonomik dhe demokratik, pavarësisht mosnjohjes së Serbisë. Pra, ne duam njohje reciproke, por ndërkohë që nuk kemi njohje reciproke, ne duhet të zhvillohemi.
Zëri i Amerikës: Zoti kryeministër diplomatët amerikanë, posaçërisht pas krizës në veri e thanë prerazi se duhet të përmbushen të gjitha marrëveshjet e deritashme me theks të veçantë në atë për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, duke ju bërë thirrje që të fillojnë negociatat për zbatimin e saj. A është hedhur ndonjë hap nga qeveria juaj për të? E di keni thënë se nuk keni asgjë të re për këtë asociacion por e reja është se trysnia është përqendruar mbi të. Keni hedhur ndonjë hap?
Zëri i Amerikës: A mund ta bëni ju një model të tillë?
Albin Kurti: Po. Unë ua kam thënë në Bruksel. Sepse presidenti i Serbisë u lavdërua se si trajtohen pakicat në Serbi. Ndërkohë që ne e dimë atë spastrimin etnik që bëhet ne Medvegjë, por edhe Bujanoc e Preshevë, me eliminim të adresave. Nëse ata besojnë që po sillen shumë mirë e pakicat, po e marrim modelin e tyre – janë Këshillat Nacional. Këshilli Nacional i shqiptarëve, i boshnjakëve, i hungarezëve e kështu me radhë. Në anën tjetër në Kosovë 92 për qind janë shqiptarë, pakicat janë 8 për qind dhe të mos harrojmë jo vetëm serbe. Kemi boshnjakë, turq, ashkali, egjiptian, romë edhe goranë. Të gjithë këta e pranojnë pavarësinë. Edhe shumica dërmuese e serbëve e pranojnë pavarësinë. Ata të cilët janë në lista të rrogave të Serbisë, nuk e pranojnë pavarësinë. Por ata janë pakica e pakicës serbe. Ndërsa në Serbi rreth 80 për qind janë serbë, rreth 20 për qind nuk janë serbë. Pra ne kemi shumë më pak pakica sesa Serbia. Dhe po e marrim modelin e tyre me Këshillat Nacionale edhe në Kosovë. Reciprociteti është parimi i shëndoshë i marrëdhënieve të mira fqinjësore. Në anën tjetër, nëse ata besojnë që Kushtetuta e Republikës së Kosovës, e cila në masë të konsiderueshme është shkruar nga ish presidenti (Martti) Ahtisaari, si ndërmjetësues me shumë privilegje për serbët, ne i kemi nenet prej 57 deri në 62 të kapitullit të tretë për pakicat le të ndërrohet Kushtetuta e Serbisë dhe le t’i marrin këto gjashtë nene. Pra ashtu qysh i kemi të drejtat për pakicat, le t’i bëjnë në Serbi. O po ë bëjmë ne atë nenin 80 –të tyre, Këshillat Nacional të pakicave, ose le t’i marrin ata këto gjashtë nenet tona.
Albin Kurti: Unë ju kuptoj, ju e keni fjalën për atë ratifikimin që është bërë në qershor të vitit 2013 të marrëveshjes së 19 prillit të atij viti. Mirëpo, ajo marrëveshje, është interesant, e ka edhe pikën 14-të që thotë Kosovë dhe Serbia nuk do ta pengojnë njëra tjetrën sa u përket integrimeve evropiane. Këtë pikë e ka shkelur Serbia. Me datën 15 dhjetor në Pragë të Republikës Çeke, unë dorëzova aplikacionin zyrtar të Republikës së Kosovës për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian. Presidenti i Serbisë u shkroi letra shteteve të BE-së, ne veçanti pesë vendeve mosnjohëse, kundër anëtarësimit të Kosovës në BE. Pra, atë marrëveshje të cilën e ka aq shumë për qejf Serbia, vet e ka shkelur në javën e tretë të muajit dhjetor. Andaj ajo nuk mund të thirret në një marrëveshje që në njërën anë nuk e ka ratifikuar në kuvendin e Serbisë dhe në anën tjetër e ka shkelur vet.
Zëri i Amerikës: Zoti kryeministër javën që vjen priten vizita me rëndësi në Kosovës, përfshirë këshilltarin e departamentit amerikan të shtetit Chollet, por edhe të dërguarit amerikan evropian, si dhe të dërguarit e Francës dhe Gjermanisë dhe pritet të jetë një periudhë e re e përpjekjeve në dritën e propozimit që u bë i njohur fillimisht si propozimi franko gjerman për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet të dy vendeve. Ju e keni cilësuar atë bazë të mirë për diskutime, po a është bazë e mirë për zgjidhje?
Zëri i Amerikës: Megjithatë ka një përshtypje se trysnia është më shumë e përqendruar në Prishtinë dhe më pak në Beograd.
Albin Kurti: Po ashtu edhe unë e kam përshtypjen që të këqijat që vazhdon të bëjë Beogradi do të duhej të kishin një trysni shumë më të madhe atje dhe përse nuk po ndodhë kështu, besoj se nuk do të duhej të përgjigjem unë.
Albin Kurti: Varet nga negociatat, unë nuk mendoj që ende pa filluar negociatat mund të dihet rezultati, por dihet forma e atij rezultati e forma për mua është e qartë – normalizim i plotë i marrëdhënieve sepse marrëdhëniet i kemi abnormale, me njohjen reciproke në qendër. Tash le të ja fillojmë diskutimeve dhe le të shohim, ne e duam njohjen reciproke në qendër, Beogradi e do Asociacionin e komunave si parakusht. Por e do Asociacionin si parakusht jo sepse e do Asociacionin por për shkak se nuk e do marrëveshjen, nuk e do paqen, nuk e do normalitetin e marrëdhënieve tona. Ne kemi treguar edhe gatishmëri, edhe vullnet, edhe interesim, kemi qenë kreativ, konstruktiv e të përkushtuar, arsyeja përse nuk kemi marrëveshje është në Beograd.
Zëri i Amerikës: Kur prisni të fillojnë bisedimet rreth kësaj?