Zëvendëskryeministri Besnik Bislimi i ka shkruar një letër të dërguarit të posaçëm të Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak, duke renditur përpjekjet që ka bërë Kosova në drejtim të kërkesave për heqjen e masave.

Bislimi ka lutur Lajçak që së bashku me Përfaqësuesin e Lartë Borrell, të bëjnë kërkesë urgjente dhe formale për heqjen e këtyre masave, të cilat po ndikojnë negativisht në progresin dhe reformat e Kosovës në BE.

I nderuar Përfaqësues Special i BE-së Lajcak,

Po ju shkruaj për të renditur përpjekjet që ka bërë Kosova në drejtim të kërkesave për heqjen e masave dhe ju lus ju dhe Përfaqësuesin e Lartë (Borrell) që të bëni një kërkesë urgjente dhe formale për këtë.

Masat kundër Kosovës u miratuan nga EEAS dhe DGNEAR kur narrativa e përhapur fajësoi Kosovën për përshkallëzimin në katër komunat veriore në qershor të vitit 2023. Këto masa e nxitën qartë Serbinë drejt radikalizimit pasi ajo rrëmbeu tre policë nga brenda territorit të Kosovës menjëherë më pas. Disa muaj më vonë, Serbia sponsorizoi aktin e agresionit dhe sulmit terrorist në Banjska me synimin e qartë për një destabilizim më të gjerë.

Në ndërkohë, Kosova ka zbatuar të gjitha elementet e përfshira në Marrëveshjet e Bratislavës, të rëna dakord më 10 korrik 2023. Tani kemi arritur në një situatë joracionale ku Kosova po mbron sundimin e ligjit ndërsa është nën masa, ndërsa Serbia vazhdon të ushqejë radikalizmin pa pasoja. Është e vetëkuptueshme se ky veçim i padrejtë i Kosovës dëmton edhe procesin e normalizimit me Serbinë që po përballet me pengesa për të zyrtarizuar dhe zbatuar marrëveshjen ashtu siç është negociuar.

Masat ndikojnë negativisht në progresin dhe reformat tona në BE. Më lejoni t'ju kujtoj se Kosova është një lider rajonal në dëshirën e saj për t'u anëtarësuar në BE me mbështetjen më të lartë të qytetarëve dhe të gjithë spektrit politik. Bllokimi në ekzekutimin e projekteve IPA dëmton përpjekjet tona për rritje të përshpejtuar, konvergjencë të BE-së dhe reforma strategjike thelbësore. Një heqje e menjëhershme e këtyre masave negative jo vetëm që do të na ndihmonte të mobilizonim përpjekjet për përparimin e përshpejtuar të reformave, por në të njëjtën kohë do të krijonte një mjedis të favorshëm për forcimin e bashkëpunimit rajonal dhe integrimin më të shpejtë të BP6.

Një nga prioritetet kryesore të Programit të Qeverisë 2021-2024 është integrimi i të gjitha komuniteteve në shoqërinë kosovare, qëllimi i së cilës është të mbështesë integrimin e komunitetit serb të Kosovës dhe komuniteteve tjera përmes masave që stimulojnë pjesëmarrjen e tyre në jetën institucionale, ekonomike dhe sociale. Ky prioritet është në përputhje me vlerat dhe "themelet e BE-së së pari", që i jep përparësi institucioneve të qëndrueshme që garantojnë demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe respektimin dhe mbrojtjen e pakicave, si dhe një ekonomi tregu funksionale në përputhje me standardet e BE-së.

Aneksi

Lista e masave proaktive të ndërmarra për të përmirësuar pjesëmarrjen e serbëve në institucionet dhe jetën publike të Kosovës

1. Krijimi i mekanizmit për verifikimin e diplomave të lëshuara nga shkollat e mesme të sistemit serb në Kosovë. Me vendim të dalë nga mbledhja e qeverisë në muajin tetor është krijuar baza ligjore për verifikimin e diplomave të lëshuara nga shkollat e mesme të sistemit serb në Kosovë. Kjo masë e njëanshme jehon një mundësi që as që u diskutua në dialogun e normalizimit. Kjo ofron mundësi të reja të mëdha për rreth 30.000 të diplomuar të tillë që të kenë qasje në arsimin e lartë ose punësim në institucionet dhe tregun e punës të Kosovës, dhe të sigurojë një fuqi punëtore që pasqyron diversitetin e Kosovës. U siguruan marrëveshje të reja financimi dhe Sekretariati pranë Ministrisë së Arsimit u zgjerua së bashku me rregulloret e detajuara. Serbia ende nuk ka reaguar ndaj kësaj mase. Komisioni është mbledhur gjithsej 21 herë (11 herë që nga 13 qershori 2023) dhe ka verifikuar 75 diploma që nga qershori. Një zyrë në komunën e Mitrovicës së Veriut shërben si pikë grumbullimi për dorëzimin e diplomave në mënyrë që ta lehtësojë procesin pa pasur nevojë për udhëtim deri në Prishtinë. Kjo së shpejti duhet të jetë e disponueshme edhe në Graçanicë dhe Ranilug.

2. Kolegji Ndërkombëtar i Biznesit në Mitrovicë është shndërruar në Kolegj Publik të Arsimit të Lartë. Për Kolegjin Ndërkombëtar të Biznesit në Mitrovicë (27% e studentëve nga komunitetet që studiojnë në gjuhën angleze në veri dhe jug të Mitrovicës) qeveria ka ndarë 270.000 euro. Kjo paraqet një mundësi të madhe për studentët që dëshirojnë të studiojnë në institucione publike, të subvencionuara të arsimit të lartë që ofrojnë programe në gjuhën serbe.

3. Subvencione shtesë për 4 komuna në veri të Kosovës. Kosova po bën gjithashtu maksimumin e saj për t'i afruar skemat e ndryshme të subvencionimit me anëtarët e komunitetit serb dhe të krijojë skema të reja për të përmirësuar perspektivën ekonomike. Subvencione në vlerë prej tre milionë eurosh janë ndarë në gjysmën e dytë të vitit 2023 nga Ministria për Komunitete dhe Kthim për 265 grante për OJQ-të, fermerët dhe bizneset e vogla nga komunitetet joshumicë. Shumica e këtyre mjeteve (55% e mjeteve për biznese; 66% e mjeteve për fermerët) shkuan për komunitetin serb në Kosovë dhe të gjitha komunitetet kanë përfituar. Disa ministra kanë vizituar fermerë, media dhe sipërmarrës, si dhe vende për projekte të mundshme të infrastrukturës. Në vitin 2023, Qeveria ka ndarë 5.8 milionë euro për projekte infrastrukturore në katër komunat veriore. Një milion euro ndahen nga Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal për komunat për projekte infrastrukturore në zonat me komunitete jo shumicë. Ministria për Komunitete dhe Kthim ndau grante për 42 individë dhe organizata për projekte të komuniteteve pakicë në arsim, kulturë, sport, shëndetësi dhe festime fetare. Qeveria ka ndarë 2 milionë euro për ndërtimin e shtëpive për pjesëtarët e komuniteteve joshumicë dhe 1 milionë euro për renovimin e shtëpive të pjesëtarëve të komuniteteve.

4. Riparimi i dëmeve të shkaktuara në Manastirin e Banjskës gjatë Aktit të Agresionit të Serbisë. Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka ofruar riparimin e dëmeve të shkaktuara në Manastirin e Banjskës, i cili u dëmtua gjatë sulmit nga grupi terrorist në muajin shtator. Për t'u theksuar, analiza përfundimtare e granteve të dhëna nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve tregoi se në vitin 2023 mbështetja e tyre financiare për komunitetet ishte dyfishuar. Nëpërmjet thirrjeve të hapura janë mbështetur 88 projekte të komuniteteve jo-shumicë, me vlerë totale mbi 400.000 euro, duke përfshirë botimin e 10 librave në gjuhët e komuniteteve.

5. Miratimi i Strategjisë për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Interesave të Komuniteteve në Administratën Publike. Qeveria ka miratuar Strategjinë për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Interesave të Komuniteteve në Administratën Publike, të miratuar në dhjetor të vitit 2023, e cila ka një plan veprimi shoqërues. Pas Ligjit për Zyrtarët Publikë dhe Rregullores shoqëruese të miratuar nga qeveria në tetor të vitit 2023 e cila specifikon se procedurat e rekrutimit mund të kufizohen në komunitetet joshumicë si masë afirmative për të siguruar kuotën prej 10% të pjesëtarëve të komuniteteve të punësuar në institucionet qendrore, secili Ministri do të identifikojë 10 pozita që do të shpallen vetëm për pjesëtarët e komuniteteve joshumicë në muajin shkurt. Dispozitat kushtetuese për përfaqësimin në të gjithë administratën kërkojnë mbipërfaqësim të komuniteteve në sektorin publik.

6. Dialog i rregullt me komunitetin serb. Kryeministri dhe zëvendëskryeministrat janë angazhuar në dialog të rregullt me komunitetin serb, përfshirë mediat serbe. Në varësi të temës, takimet përfshinin ministra të linjës dhe përfaqësues të ndryshëm të komunitetit serb. Nën presionin e Beogradit ndaj përfaqësuesve të shoqërisë civile, shumica e takimeve zhvillohen në mënyrë konfidenciale. Çdo katër muaj, Kryeministri ka takuar rregullisht zyrtarët komunalë për komunitete dhe kthim. Video-mesazhet e rregullta të kryeministrit në gjuhën serbe u kanë mundësuar qytetarëve që flasin gjuhën serbe të dëgjojnë drejtpërdrejt nga ai në mediat kryesore dhe sociale, në vend që mesazhet të shtrembërohen nga raportimi dhe përkthimi i pasaktë.

7. Është shpallur konkursi i drejtorit të Zyrës për Çështje të Komuniteteve. Kjo pozitë është hapur vetëm për anëtarët e komuniteteve jo-shumicë dhe procesi vëzhgohet nga projekti i rekrutimit të bazuar në merita të Ambasadës Britanike për të siguruar besimin maksimal në rezultatet.

8. Rritje e konsiderueshme e buxhetit dhe granteve për OJQ-të që punojnë në sigurimin e zbatimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve. Punë të tjera do të hapen në Zyrën e sapokrijuar të Kontrollit dhe Harmonizimit të Gjuhëve në kuadër të Zyrës së Kryeministrit, e cila do të rrisë numrin e përkthyesve serb në vitin 2024 dhe do të sigurojë sundimin e ligjit me versione të sakta të ligjeve dhe akteve nënligjore. Ndërhyrja personale e kryeministrit zgjidhi problemin me mungesën e përkthimit serb të seancave plenare në Kuvend. Për herë të parë, njoftimet për shtyp të Zyrës së Kryeministrit publikohen në të dyja gjuhët zyrtare dhe mbledhjet e qeverisë transmetohen drejtpërdrejt edhe në gjuhën serbe. Ueb-faqet e disa instituteve u rishikuan dhe tani ofrohen në të dyja gjuhët, tashmë plotësisht në përputhje me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve. Janë bërë përpjekje shtesë për të përmirësuar pjesëmarrjen e komuniteteve në sport, kulturë dhe në përgjithësi me fushata të ndryshme informuese, përfshirë fushatën informative për liberalizimin e vizave.

9. Rritja e shpejtë e kërkesave të serbëve të Kosovës për pasaporta të Kosovës. Si rezultat i liberalizimit të vizave dhe shtrirjes nga ana e institucioneve, pati një rritje të shpejtë të aplikimeve të serbëve të Kosovës për pasaporta të Kosovës, p.sh. mbi 5800 në katër komunat veriore, duke demonstruar interesin dhe përfitimet e integrimit për komunitetin serb.

10. Fondi i Integrimit të Kosovës. Qeveria e Kosovës synon të themelojë një program të ri Kosovë-BE të quajtur "Fondi i Integrimit të Kosovës" me qëllim të promovimit të integrimit dhe përmirësimit të standardeve të jetesës së komuniteteve lokale në komunat me shumicë serbe të Kosovës përmes ofrimit të mundësive të ndryshme praktike institucionale, ekonomike dhe sociale për bashkëpunim ndërmjet komunave me përbërje të ndryshme etnike. Janë tri objektiva kryesore të Fondit për Integrim të Kosovës për komunat me shumicë serbe të Kosovës: 1. Fuqizimi i zhvillimit dhe shërbimeve të qeverisjes lokale përmes projekteve të bashkëpunimit ndërkomunal për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve. 2. Mbështetja Ndërkomunale e Sektorit Privat synon të përmirësojë gjenerimin e punësimit për gratë dhe të rinjtë përmes mbështetjes së bizneseve të reja, qendrave të inovacionit, programeve të mësimit, trajnimit të arsimit profesional, shërbimit online, avancimit të teknologjisë, etj. Politikat dhe legjislacioni favorizues në nivel qendror duhet të stimulojë investimet në komunat me shumicë serbe të Kosovës dhe gjenerimin e bizneseve të udhëhequra nga eksporti. 3. Angazhimi i qytetarëve në jetën publike duhet të forcohet nëpërmjet shoqërisë civile për të mbështetur iniciativat qytetare, OJQ-të në një gamë të gjerë aktivitetesh dhe lëvizshmërinë dhe shkëmbimet shoqërore. Qeveria e Republikës së Kosovës angazhohet që të kontribuojë më shumë se gjysmën e objektivit prej 100 milionë euro drejt këtij Fondi, i cili do të kanalizohet përmes mbështetjes buxhetore për komunat, investimeve direkte për infrastrukturë, kredi dhe asistencë teknike për bizneset, grante për OJQ-të, start-ups dhe iniciativa qytetare, bursa për studentë si dhe asistencë teknike dhe ngritje kapacitetesh për programet rajonale.