Hendeku global gjinor për gratë në vendin e punës është shumë më i gjerë sesa mendohej më parë, tregon një raport i ri novator i Grupit të Bankës Botërore. Kur merren parasysh dallimet ligjore që përfshijnë dhunën dhe kujdesin ndaj fëmijëve, gratë gëzojnë më pak se dy të tretat e të drejtave të burrave. Asnjë vend nuk ofron mundësi të barabarta për gratë, madje as ekonomitë më të pasura.

Raporti i fundit Gratë, Biznesi dhe Ligji ofron një pamje gjithëpërfshirëse të pengesave me të cilat përballen gratë për të hyrë në fuqinë punëtore globale dhe për të kontribuar në prosperitet më të madh – për veten, familjet dhe komunitetet e tyre. Ai zgjeron fushën e analizës së tij, duke shtuar dy tregues që mund të jenë kritikë për rritjen ose kufizimin e opsioneve të grave: sigurinë nga dhuna dhe qasjen në shërbimet e kujdesit për fëmijët. Kur përfshihen këto masa, gratë mesatarisht gëzojnë vetëm 64% të mbrojtjeve ligjore që gëzojnë burrat – shumë më pak se vlerësimi i mëparshëm prej 77%, transmeton KosovaPress.

Hendeku gjinor është edhe më i madh në praktikë. Për herë të parë, studimi Gratë, Biznesi dhe Ligji vlerëson hendekun midis reformave ligjore dhe rezultateve aktuale për gratë në 190 ekonomi. Analiza zbulon një boshllëk tronditës në zbatim të ligjeve. Edhepse sipas ligjeve ekzistuese gratë gëzojnë afërsisht dy të tretat e të drejtave të burrave, shtetet mesatarisht kanë vendosur më pak se 40% të sistemeve të nevojshme për zbatimin e plotë të këtyre ligjeve. Për shembull, 98 ekonomi (shtete) kanë miratuar legjislacion që detyron pagë të barabartë për gratë për punë me vlerë të barabartë. Megjithatë, vetëm 35 ekonomi kanë miratuar masa të transparencës së pagave ose mekanizma përmbarues për të adresuar hendekun e pagave.

Më tej thuhet se zbatimi efektiv i ligjeve për mundësi të barabarta varet nga një kornizë adekuate mbështetëse, duke përfshirë mekanizma të fortë zbatues, një sistem për gjurmimin e pabarazive në paga të lidhura me gjininë dhe disponueshmërinë e shërbimeve të kujdesit shëndetësor për gratë që i mbijetojnë dhunës.

"Gratë kanë fuqinë për t’i dhënë një shtytje turbo ekonomisë së ngadalësuar globale", tha Indermit Gill, kryeekonomist i Grupit të Bankës Botërore dhe Zëvendës President i Lartë për Ekonominë e Zhvillimit. “Megjithatë, në të gjithë botën, ligjet dhe praktikat diskriminuese i pengojnë gratë të punojnë ose të fillojnë biznes në baza të barabarta me burrat. Mbyllja e këtij hendeku mund të rrisë produktin e brendshëm bruto global me më shumë se 20% - në thelb duke dyfishuar normën e rritjes globale gjatë dekadës së ardhshme - por reformat janë ngadalësuar deri në zvarritje. ËBL 2024 identifikon se çfarë mund të bëjnë qeveritë për të përshpejtuar përparimin drejt barazisë gjinore në biznes dhe ligj.”

Hendeku i zbatimit thekson se sa shumë punë ka përpara edhe për vendet që kanë vendosur ligje për mundësi të barabarta. Togo, për shembull, ka qenë një vend i shquar midis ekonomive Sub-Sahariane, duke miratuar ligje që u japin grave afërsisht 77% të të drejtave të disponueshme për burrat – më shumë se çdo vend tjetër në kontinent. Megjithatë, Togo, deri më tani, ka krijuar vetëm 27% të sistemeve të nevojshme për zbatimin e plotë. Kjo normë është mesatare për ekonomitë Sub-Sahariane.

Në vitin 2023, qeveritë ishin këmbëngulëse në avancimin e tre kategorive të reformave ligjore për mundësi të barabarta—paga, të drejtat prindërore dhe mbrojtja në vendin e punës. Megjithatë, pothuajse të gjitha vendet performuan dobët në dy kategoritë që gjurmohen për herë të parë - qasja në kujdesin ndaj fëmijëve dhe siguria e grave.

Dobësia është më e madhe në sigurinë e grave – ku rezultati mesatar global është vetëm 36, që do të thotë se gratë gëzojnë mezi një të tretën e mbrojtjes ligjore të nevojshme kundër dhunës në familje, ngacmimit seksual, martesës së fëmijëve dhe femicideve. Edhe pse 151 ekonomi kanë ligje që ndalojnë ngacmimin seksual në vendin e punës, vetëm 39 kanë ligje që e ndalojnë atë në hapësirat publike. Kjo shpesh i pengon gratë të përdorin transportin publik për të shkuar në punë.

Shumica e vendeve gjithashtu kanë rezultate të dobëta për ligjet e kujdesit ndaj fëmijëve. Gratë shpenzojnë mesatarisht 2.4 orë më shumë në ditë në punë përkujdesjeje të papaguar sesa burrat – në pjesë më të madhe për kujdesin ndaj fëmijëve. Zgjerimi i qasjes në kujdesin ndaj fëmijëve shton pjesëmarrjen e grave në fuqinë punëtore me rreth 1 pikë përqindje fillimisht – dhe efekti shkon më shumë se dyfish më tepër brenda pesë viteve. Sot, vetëm 78 ekonomi - më pak se gjysma - ofrojnë mbështetje financiare ose tatimore për prindërit me fëmijë të vegjël. Vetëm 62 ekonomi – më pak se një e treta – kanë standarde cilësore që rregullojnë shërbimet e kujdesit për fëmijët, pa të cilat gratë mund të mendojnë dy herë për të shkuar në punë përderisa kanë fëmijë në kujdesin e tyre.

Gratë gjithashtu përballen me pengesa të mëdha në fusha të tjera. Në fushën e sipërmarrjes, për shembull, vetëm një në çdo pesë ekonomi mandaton kritere të ndjeshme gjinore për proceset e prokurimit publik, që do të thotë se gratë janë kryesisht të përjashtuara nga mundësia ekonomike në vlerë prej 10 trilion dollarësh në vit. Në fushën e pagave, gratë fitojnë vetëm 77 cent për çdo 1 dollarë që u paguhet burrave. Hendeku i të drejtave shtrihet deri në pension. Në 62 ekonomi, moshat në të cilat burrat dhe gratë mund të dalin në pension nuk janë të njëjta. Gratë priren të jetojnë më gjatë se burrat, por për shkak se marrin paga më të ulëta ndërsa punojnë, marrin pushim kur kanë fëmijë dhe dalin në pension më herët, ato përfundojnë me përfitime më të vogla pensioni dhe paisguri më të mëdha financiare në pleqëri.

“Është më urgjente se kurrë të përshpejtohen përpjekjet për të reformuar ligjet dhe për të miratuar politika publike që fuqizojnë gratë të punojnë dhe të fillojnë dhe të rritin biznese,” tha Tea Trumbic, autorja kryesore e raportit. “Sot, pothuajse gjysma e grave marrin pjesë në fuqinë punëtore globale, krahasuar me gati tre në çdo katër burra. Kjo nuk është thjesht e padrejtë - është edhe shpenzim i kotë. Rritja e pjesëmarrjes së grave në ekonomi është çelësi për të përforcuar zërin e tyre dhe për të formësuar vendimet që i prekin ato drejtpërdrejt. Shtetet thjesht nuk mund të përballojnë të lënë mënjanë gjysmën e popullsisë së tyre.”