Eksportet e Kosovës, veçanërisht në vitet pas shpërthimit të pandemisë, kanë pësuar një rritje të mprehtë krahasuar me vitet e kaluara, duke arritur një maksimum prej 920.4 milionë eurosh në vitin 2022.
Kështu thuhet në një raport të Ministrisë së Tregtisë me titull “Identifikimi i produkteve me potencial për eksport dhe zëvendësim të importit”, në të cilin theksohet se eksportet e prodhimit, veçanërisht, kanë dëshmuar një rritje më të ndjeshme krahasuar me kategoritë e tjera të eksportit. Ndërsa në vitin 2017, eksportet e prodhimit përbënin 66,4% të gjithsej eksporteve, në vitin 2020 dhe 2021 ato përbënin mesatarisht rreth 83% të gjithsej eksporteve.
Shumica e partnerëve eksportues të Kosovës janë anëtarë të CEFTA-së ose të BE-së, të cilat të dyja kanë marrëveshje tregtare preferenciale me Kosovën. Partneri mbizotëruesi eksportit gjatë gjithë kësaj periudhe është Shqipëria, që përbën 16.8% të eksporteve të prodhimit të Kosovës, pasuar nga Maqedonia e Veriut (9.4%) dhe Zvicra (9%). Një partner tregtar në zhvillim dhe i rëndësishëm janë Shtetet e Bashkuara, të cilat u bënë partneri kryesor i eksportit në vitin 2021, kryesisht për shkak të eksporteve të dyshekut. Eksportet aktuale strategjike përbëhen nga produkte që kanë rëndësi të madhe në ecurinë aktuale tregtare të vendit. Zgjedhja e tyre është bërë duke marrë parasysh aspektet e ofertës dhe të kërkesës.
“Sipas vlerës mesatare të RCA-së, (940429) dyshekët e të pajisur me susta; (392111) pllakat, fletët, filmi, fletët metalike prej polimeresh qelizore; dhe (392520) dyert, dritaret dhe kornizat e tyre plastike ishin ndër produktet e rangut më të lartë. Për më tepër, këto produkte kanë pësuar rritjen më të ndjeshme në vitin 2022 krahasuar me vitin 2018. Në këtë grup, produktet me rritjen më të madhe të kërkesës botërore, të matur me importet botërore, janë (940161) sediljet e veshura me susta me korniza druri; (730890) konstruksionet prej hekuri ose çeliku dhe pjesë të strukturave; dhe (940360) mobilet prej druri. Siç u përmend më herët, një produkt nuk i plotëson kriteret e stabilitetit të eksportit. Megjithatë, ai ka hyrë në top 15 për shkak të rritjes së tij të shpejtë në RCA gjatë katër viteve të fundit dhe kualifikimit të tij si një produkt me vlerë të lartë. Produktet që kanë treguar një rritje të pandërprerë të RCA-së nga 2018 në 2022 përfshijnë (940429) dyshekët e pajisur me susta; (392111) pllakat, fletët, filmin, fletët metalike prej polimeresh qelizore; (620449) fustanet e grave ose vajzave nga materialet e tekstilit; dhe (700800) njësitë izoluese me shumë mure prej xhami”, thuhet në raportin e ministrisë, duke u bazuar në të dhënat e Agjencisë së Statistikave.
