Qarkullimi i videove nëpër rrjete sociale, ku shfaqen figura të njohura politike nga Kosova duke kërcyer belly dance, janë vetëm disa nga krijimet e AI, të cilat u servohen audiencës.

Janë të rinjtë ata të cilët konsiderohet se përdorin më shumë rrjetet sociale dhe se mundësia për t’iu shfaqur përmbajtje të tilla, vlerësohet të jetë më e madhe.

Gjatë trajnimit për edukimin mediatik, ku morën pjesë rreth 30 nxënës bashkë me mësimdhënësit e tyre nga Gjimnazi “Eqrem Qabej” në Vushtrri treguan disa nga rastet ku kishin hasur në përmbajtje të tilla të rrejshme.

Nxënësja e klasës XI nga ky gjimnaz, Erisa Tërnava përmendi disa nga përmbajtjet fake që i janë ekspozuar gjatë eksplorimit nëpër rrjete sociale.

Ajo tha se ka parë një video deep fake, ku shfaqet një vajzë duke kërcyer “belly dance”, porse në fytyrën e saj është vendosur imazhi i një nga figurave politike të Kosovës.

Tërnava tha se përmes Inteligjencës Artificiale, është krijuar një përmbajtje ku shihet se këngëtarja Katy Perry ka marrë pjesë në Met Gala, porse sipas saj kjo është krejtësisht e pavërtetë.

“Nga rrjetet sociale që ne sot i përdorim tepër është Tik Toku. Në Tik Tok është duke u shfaqur një belly dancer që e kanë zëvendësuar me një fytyrë publike, me një politikan të Kosovës që kinse është duke kërcyer ai person, por që në fakt nuk është, është montazhë. Met Gala mbahet çdo vit dhe njëri prej personave që nuk ka mundur të jetë aty prezent është Katy Perry. E kanë marrë si fytyrë publike dhe përmes inteligjencës artificiale e kanë zëvendësuar fytyrën, ia kanë organizuar fustanin, ia kanë rregulluar atë veshje dhe i gjithë publiku, sepse e ka një famë goxha të madhe, të gjithë kanë menduar se ai person ka qenë i ftuar në Met Gala, porse në fakt nuk ka qenë fare. Ky trajnim për mua është shumë i rëndësishëm”, tha Tërnava.

Po ashtu, edhe nxënësi Mal Klinaku potencon disa nga lajmet e pavërteta që ka lexuar kohëve të fundit.

Në kohën kur po diskutohej masivisht për çështjen e dinarit, Klinaku tha se kishte lexuar një lajm të pa vërtetë, ku thuhej se marrëdhëniet ndërmjet Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kosovës janë prishur krejtësisht.

“Një nga fake news që kam dëgjuar para pak kohësh për në çështjen për dinarin, ka qenë që Amerika ka prishur marrëdhëniet e saj me shtetin e Kosovës, mirëpo më vonë është verifikuar që kjo nuk ka qenë e vërtetë. Një prej informacioneve të cilat kam dëgjuar që janë të pavërteta ka qenë që gjatë debatimit për dinarin, marrëdhëniet ndërmjet Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kosovës janë prishur komplet. Këtë javë është menduar se Franca ka dërguar trupa ushtarak në luftën Ukrainë Rusi në ndihmën e Ukrainës. Mirëpo, edhe kjo ka qenë fake news…Ky trajnim më duket mjaft i rëndësishëm pasi po më ndihmon në aftësitë e komunikimit dhe si të dalloj fake news nga real news”, potencoi Klinaku.

Se informacione të rrejshme po u servohen shpesh lexuesve nga media të ndryshme, e thekson edhe nxënësja Saba Alija.

Ajo tha se ka lexuar një lajm fake ku thuhej se kishte pasur disa shpërthime në veri të Mitrovicës e që kishin mbetur të vdekur disa persona.

Përveç kësaj, Alija përmendi një tjetër përmbajtje të rrejshme, ku disa portale kishin shkruar se ka vdekur bashkëshortja e këngëtarit Shkëlzen Jetishi, porse ky informacion ishte demantuar nga vetë Jetishi.

“Në media shpesh lexoj lajme të pavërteta dhe të rrejshme. Një ndër lajmet e pavërteta që e kam lexuar kohët e fundit ka qenë se ka ndodhur disa shpërthime në veri të Mitrovicës ku kanë mbetur të vdekur disa persona. Mirëpo, më pas është vërtetuar se është lajm i pa vërtetë. Një ndër lajmet tjetër që e kam lexuar ka qenë se bashkëshortja e Shkëlzen Jetishit, ku thuhet se ka vdekur, por vetë këngëtari ka reaguar me foto ku tregon që bashkëshortja është gjallë dhe është lajm i pavërtetë”, u shpreh Alija.

Ndërkaq, drejtori i Gjimnazit “Eqrem Qabej” në Vushtrri, Galip Avdiu tha se të rinjtë po bien pre e lajmeve të rreme në masë të madhe.

Ai potencoi se mbajtja e trajnimeve për edukimin mediatik, që për qëllim kryesor kanë të edukojnë të rinjtë të dallojnë përmbajtjet e vërteta nga ato të rreme, janë të domosdoshme.

Avdiu tha se nxënësit e kësaj shkolle, do të përfitojnë nga ky trajnim duke marrë informacione rreth lajmeve të rreme, në mënyrë që mos të bien pre e tyre.

“Është shumë të rëndësi kjo temë që po trajtohet sot me nxënësit tanë për arsye tanë se Kosova dhe të rinjtë tanë sot ballafaqohen me shumë informacione jo të vërteta. Dhe trajtimi i kësaj tematike për nxënësit është i rëndësishëm. Ata përfitojnë nga kjo perspektivë, sepse do të dinë të dallojnë kur një informacion është i vërtetë dhe kur një tjetër është jo i vërtetë. Kështu, arrinë që nxënësit tanë, rinia jonë të mos bie pre e informacioneve të rrejshme që zakonisht sjellin shumë dëme në shoqërinë tonë…Në shoqërinë tonë kemi lajme të tilla (fake), madje kemi shumë, mandej të rinjtë tanë edhe nxënësit e kësaj shkolle bien pre e këtyre informacioneve të rrejshme. Sepse është shumë e nevojshme dhe e domosdoshme që gjeneratat e reja të mësojnë nga kjo perspektivë”, tha Avdiu.

Nxënësit pjesëmarrës në këtë trajnim shprehën nevojën për mbajtjen e këtij trajnimi, për çka thanë se kanë marrë informacione të dobishme lidhur me trendin e lajmeve të pa vërteta. Ata thanë se pas këtij trajnimi, do të kenë më shumë mendim kritik sa i përket informacioneve që lexojnë çdo ditë nëpër media. Projekti “Edukimi mediatik kundër dezinformimit për komunitetet jo-shumicë në Kosovë”, mbështetet nga Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Prishtinë. /Z.Zeneli/