Kuvendi i Kosovës pritet të shqyrtojë sot në parim Projektligjin për sigurimin e detyrueshëm të kujdesit shëndetësor. Të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë po kërkojnë të përfitojnë mbulimin e plotë të sigurimit shëndetësor pa asnjë kushtëzim. KosovaPress ka biseduar me disa prej të mbijetuarve që tregojnë sfidat e mëdha deri te sigurimi i shërbimeve të nevojshme mjekësore.

Në një dhomë me ndriçim të dobët, kthjellët i ka vetëm kujtimet e hidhura. Shenjat në trup, por edhe në mendje, kanë mbetur gjurmë të asaj çka përjetoi gjatë luftës.

Nuk duhet të vijë pranvera që Afërditës t’i kujtohet ngjarja më e trishtë e jetës së saj. Atë nuk e harron asnjëherë.

Njëzet e pesë vjet më parë, ajo u dhunua seksualisht në praninë e djalit. Katër herë, nga katër kriminelë serbë.

“Për gjashtë orë, katër herë [jam dhunuar] nga katër persona. Në mënyrën më barbare, qysh kanë ditur ata, në mënyrën më barbare. Jam munduar të mbrohem me mish e me shpirt... mirëpo e pafuqishme. Djali po ashtu i pafuqishëm”, rrëfen gruaja rreth të 60-ave.

Për më shumë se dy dekada ajo nuk ka gjetur qetësi. Zgjohet rreth orës një pas mesnate - pikërisht në kohën kur kujton britmat e fundit gjatë mizorisë që u bë ndaj saj.

Përveç pasojave psikologjike, ajo sot përballet edhe me sëmundjen e kancerit të gjirit.

Kontrolle mjekësore, terapi, operime... Mbi të gjitha, frikë se historia e saj do të zbulohet.

“Jam me...oh...a po e dëgjon këtë fjalën kur po thonë ‘vdiq prej sëmundjes së rëndë’. Sëmundja e rëndë dihet, se i sëmurë njerëzit edhe emrin me ja përmend, ajo është kanceri... 90 për qind ka ndodhur për shkak të kësaj [përdhunimit], sepse veç më është infektuar gjoksi dhe prej asaj mu kanë bërë gjëndra. Hajt mos të shkoj të mjeku, hajt mos ta dinë njerëzit se çfarë më ka ndodhur, sepse ajo vetvetiu kurrë nuk do të kishte mundur të ndodhë. Edhe kur kam shkuar te mjeku më tha ‘zonjë çfarë është puna jote’, i thash ‘nuk e di’. Edhe kanë filluar lotët të më shkojnë. Mirëpo, erdhi dita që të përballem edhe me operim, dhe me kontrolle të njëpasnjëshme, edhe me incizime të kushtueshme”, shton ajo më tej.

Afërdita e ka statusin e viktimës së dhunës seksuale që i mundëson një pension prej 230 eurosh.

Në betejën e radhës për të luftuar sëmundjen, ajo vështirë i përballon shpenzimet për kujdes shëndetësor.

“Kërkesa jonë, i lusim në mënyrën më njerëzore që të na lirojnë prej pagesave. Të na lirojnë, sepse me të vërtetë është për ne e rëndë. Si shembulli im, çdo kontroll e kam nga 30 euro, çdo rezonancë e kam nga 130 euro, terapitë tjera... Në muaj unë i pi 362 hapa, çka munden 230 euro që t’i mbulojnë tërë ato terapi, e ku janë gjërat tjera, vizitat e analizat e gjithë ato”, thotë ajo.

Numri i personave të përdhunuar gjatë luftës së fundit në Kosovë nuk dihet, por raportet flasin për rreth 20.000.

Deri tani, vetëm Zoran Vukotiq është dënuar për dhunim seksual gjatë luftës së viteve 1998-1999.

Historitë e tyre nuk dihen sepse të mbijetuarit ende i druhen stigmës e paragjykimit, dhe heshtin.

Në Kosovë, që prej vitit 2014 ekziston një ligj për njohjen e statusit të tyre por deri tani vetëm rreth 2 mijë e kanë marrë atë.

Në mesin e tyre është edhe Drita e cila sot përballet me probleme shëndetësore.

Dridhje, dhimbje, shqetësime të përditshme.

“Unë kam pasur shumë probleme me shëndetin, më është dashur dy-tri herë në javë të shkoj [për vizita mjekësore]. Kam shumë shqetësime, kam pasur shumë dridhje, vjellje, kam pasur dhimbje të lukthit, kam miomë – mish i egër që i thonë. Edhe ata nuk kam mundur ta trajtoj për shkak të kushteve. Kam pasur nevojë shumë herë, jo një herë, por vetëm Zoti edhe shpirti jem e dinë... Llogarite me 230 euro sa mundesh me ja dalë, me hangër, se kur është fjala për te veshja – këtu është pak si ma minus”, rrëfen Drita.

Gruaja e cila flet me frikën se do të zbulohet, të ardhurat e vetme i ka nga pensioni që ka nisur ta marrë së fundmi.

“Dal në oborr, mundohem ta qetësoj vetën, është ora 03:00 e natës apo 05:00 e mëngjesit, apo 01:00 e natës, mundohem ta qetësoj vetën, me marrë ajër me i fol vetës. Mundohem deri diku, por e shoh që nuk po mundem, duhet ta marrë djalin përgjumshëm edhe të shkoj të kontrollohem edhe më e keqja është që tash kur po shkoj te mjeku, unë duhet të paguaj se nuk kam kurrfarë mbulesa. I thua ‘as nuk jam pensionere, as nuk jam’ ... nuk e di, nuk e kam kurrfarë dokumenti që të shpëtoj prej pagesës”, thekson ajo.

Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) dje ka dorëzuar kërkesë zyrtare që të mbijetuarit e dhunës seksuale të përfitojnë mbulimin e plotë të sigurimit shëndetësor pa asnjë kushtëzim.

Kuvendi i Kosovës pritet të shqyrtojë sot në parim Projektligjin për sigurimin e detyrueshëm të kujdesit shëndetësor.

Drejtoresha e QKRMT-së, Feride Rushiti thotë për KosovaPress se mbi 90 për qind e të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës, që marrin shërbime psiko-sociale në këtë organizatë, kanë edhe nevoja shëndetësore fizike por nuk i marrin ato për shkak të stigmatizimit dhe vështirësive ekonomike.

“Qysh edhe parashihet me projektligj që e kemi parë që duhet statusi i varfërisë të verifikohet, çka i vë në vështirësi të mbijetuarit e dhunës seksuale, për shkak të stigmës me të cilën ata ballafaqohen. Kështu që po shpresojmë dhe kemi indikacione që Kuvendi i Kosovës veç do të ketë një konsensus që ky grup i ndjeshëm shoqëror, grupi ma vulnerabël në shoqërinë kosovare të pasluftës të arrijnë të marrin shërbime shëndetësore falas, pa ju nënshtruar kurrfarë verifikimi të pasurisë, apo statusit ekonomik të tyre...Mbi 90 për qind të grave dhe burrave që vijojnë shërbime psiko-sociale në organizatë kanë edhe nevoja shëndetësore fizike dhe shumica nga ato për shkak të stigmatizimit dhe vështirësive ekonomike nuk arrijnë të marrin shërbime adekuate të mirëfillta”, thotë Rushiti.

Edhe Afërdita pret që deputetët e Kuvendit të Kosovës të marrin parasysh kërkesën e QKRMT-së dhe të mundësohet mbulim i plotë i shërbimeve shëndetësore, pa pasur nevojë të verifikohet statusi i varfërisë.

“Unë i lus në emrin tim personal dhe në emrin e të gjitha grave që e kanë përjetuar këtë që të na lirojnë, sepse me të vërtetë ne kemi nevojë për ndihmën e juaj. Kemi nevojë për një dorë të zgjatur", thotë Afërdita.

*Për të mbrojtur identitetin, Afërdita dhe Drita janë emra të vendosur nga redaksia.

https://kosovapress.com/kuvendi-miraton-ligjin-per-sigurimin-e-detyrueshem-te-kujdesit-shendetesor