Albin Kurti është kryeministër i Kosovës që nga viti 2021. Ai ka mbështetur Ukrainën pas pushtimit të plotë të vendit nga Rusia. Ai e kupton çmimin e lartë që paguajnë ukrainasit për lirinë, sepse më shumë se 25 vjet më parë Albin Kurti ishte lider studentor që luftonte për pavarësinë e Kosovës.
Në një intervistë për UNIAN, Kryeministri i Kosovës foli për ndihmën ndaj Ukrainës, perspektivat e bashkëpunimit mes dy vendeve, se si përvoja e Kosovës pas luftës mund të ndihmojë ukrainasit, pse Rusia është e rrezikshme për fqinjët e saj dhe pse fitorja e Ukrainës është e nevojshme për Evropën.
Ne ndjekim ngjarjet në Ukrainë sepse jemi të tmerruar nga agresioni ushtarak i paligjshëm, i paprovokuar, i pajustifikuar dhe pushtimi i Ukrainës. Ne ndjekim Ukrainën sepse duam që Ukraina të fitojë. Dhe fitorja për Ukrainën do të thotë çlirim i të gjithë territorit të saj, paqe dhe siguri për të gjithë qytetarët e saj, sovranitet shtetëror dhe të drejta të njeriut për të gjithë. Ukraina është një vend demokratik dhe lufta e Ukrainës është lufta për demokraci me të cilën ne identifikohemi. Së pari, kur lufta filloi në Ukrainë, të gjitha kujtimet nga e kaluara u kthyen në mendjet dhe shpirtrat tanë. Pra, ishte shumë e vështirë edhe për popullin e Kosovës të shikonte atë marshimin terrorist kriminal të agresionit ndaj Ukrainës që kishin përjetuar njëjtë në vitet 1998-1999.
Së dyti, fillimi i luftës në Ukrainë në shkurt të vitit 2022 ka ndikuar në gjendjen sociale dhe psikologjike në Kosovë në mesin e popullit tonë, sepse trauma e më shumë se dy dekadave më parë është kthyer në vetëdijen e popullit.
Në Ditën e Pavarësisë së Ukrainës, ju thatë se lufta në Ukrainë është lufta evropiane dhe lufta për Evropën. A po bëjnë mjaftueshëm aleatët evropianë për Ukrainën, cili është mendimi juaj?
Ukraina është në Evropë, dhe në të kaluarën ne mendonim, nga mësimet tona të gjeografisë, se Evropa shtrihej në unazën malore të Uraleve. Por tani shohim se Evropa përfundon aty ku është vija e frontit për çlirimin e Ukrainës. Në këtë kuptim, lufta e popullit ukrainas nuk është vetëm për demokracinë, por edhe për Evropën, sepse Federata Ruse dëshiron të zgjerohet në kurriz të Evropës, dhe ukrainasit luftojnë për të mirën e Evropës.
NATO është zgjeruar pasi Suedia dhe Finlanda iu bashkuan organizatës. Por ajo që duhet tani është që edhe BE-ja të zgjerohet dhe shtetet anëtare të BE-së të bëjnë më shumë në drejtim të ndihmës dhe mbështetjes së luftës çlirimtare, në drejtim të rritjes së qëndrueshmërisë së njerëzve dhe institucioneve shtetërore. Dhe gjithashtu për sa i përket armatosjes gjithnjë e më mirë për të dëbuar ushtrinë ruse dhe forcat ruse. Unë nuk jam plotësisht i vetëdijshëm se kush bën çfarë, por e di që është shumë, por mund të jetë më mirë dhe më shumë. Dhe padyshim, sipas mendimit tim, Ukraina ka nevojë për më shumë.
Ukraina nuk e ka njohur ende pavarësinë e Kosovës. Disa ekspertë thanë se Ukraina nuk e njohu Kosovën për shkak të Krimesë, e cila u aneksua nga Rusia në vitin 2014. A janë këto situata të ngjashme?
Gjenocidi që Serbia po bënte ndaj popullit tonë ishte edhe në fund të shekullit të 19-të, pastaj gjatë luftërave ballkanike, Luftës së Parë Botërore dhe Luftës së Dytë Botërore.
Në vitin 1999, 19 anëtarë të NATO-s vendosën së bashku të bombardojnë një vend evropian, Serbinë. Sot mund të shohim se 19 vende nuk mund të miratojnë një deklaratë për shtyp për çështje të caktuara. A mund të imagjinoni 19 vende të thonë së bashku - po, ne duhet t'i bombardojmë? Ishte shumë keq. Përndryshe nuk do të ishte e mundur. Dhe Rusia dëshiron të krahasojë veten me NATO-n, por Rusia është një shtet kriminal autoritar. 19 anëtarët e NATO-s ishin vende demokratike me opozitë në çdo vend. Pra, këto qeveri rrezikojnë të humbin zgjedhjet, por thanë se Serbia duhet të bombardohet. Situata ishte e tillë që çlirimi i Kosovës me kryengritjen e popullit dhe të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Dhe ndërhyrja e NATO-s nuk mund të krahasohet me pushtimin e Krimesë.
Keni pasur kontakte me autoritetet ukrainase? A shihni ndonjë përparim në kontaktimin me liderët e Ukrainës dhe Kosovës?
Pata mundësinë të darkoja me Presidentin Zelensky dhe liderë të tjerë ballkanikë në Athinë. Nuk kam pasur një takim të veçantë me të. Para kësaj pata një bisedë telefonike me ministrin e Jashtëm, Dmytro Kuleba. E takova edhe gjatë Forumit Ekonomik Botëror në Davos, sërish me liderë të tjerë ballkanikë. Nuk kemi pasur një takim të veçantë.
Ndoshta njohja e Kosovës do të ndodhë në të ardhmen, por vendi juaj po na ndihmon tani. Pse? Çfarë lloj ndihme është kjo?
Ne jemi pjesë e Koalicionit të Çminimit brenda Grupit të Kontaktit të Mbrojtjes së Ukrainës. Koalicioni udhëhiqet nga Lituania dhe përfshin 22 vende. Më shumë se 100 ukrainas janë trajnuar për pastrimin e minave. Trajnimi është realizuar nga organizata MAT Kosova në bashkëpunim me Forcën e Sigurisë së Kosovës. Jam i sigurt se deminuesit e Kosovës kanë përvojë shumë të mirë në deminimin e zonave të pasluftës. Ushtria jonë, Forca e Sigurisë së Kosovës, ka ofruar trajnime në Qendrën Stërvitore të Kërkim Shpëtimit, si dhe trajnime për mbrojtjen kimike, bërthamore dhe biologjike.
Paketa e parë përmban kamionë taktikë ushtarakë dhe mjete të tjera. Pakoja e dytë përmban 10.000 predha mortajash të kalibrave të ndryshëm.
Ne kemi miratuar të 13 paketat e sanksioneve të BE-së kundër Rusisë, Bjellorusisë dhe përfaqësuesve të tyre. Ne gjithashtu kemi mbështetur që në fillim të gjitha sanksionet e SHBA-së, kemi ndaluar hyrjen e personave me pasaporta ruse ose karta qëndrimi. Megjithatë, ka disa përjashtime, siç janë diplomatët. Kuvendi i Kosovës ka miratuar rezolutën për pritjen e mundshme të 5000 refugjatëve nga Ukraina. Ne kemi hequr në mënyrë të njëanshme dhe të përkohshme regjimin e vizave për qytetarët e Ukrainës.
Pra, kjo është në kapacitetin tonë që e kemi bërë për rreth dy arsye. Njëra është ndihma humanitare. Së pari, ne e ndiejmë detyrën tonë, kur dikush ka nevojë duhet të solidarizohemi sepse kjo është ajo që na bën njerëz. Dhe së dyti, sepse ne besojmë se populli ukrainas dhe shteti ukrainas janë në anën e duhur të historisë, në të cilën besojmë edhe ne.
Kosova tani është 25 vjet pas luftës. Çfarë lloj përvoje të vendit tuaj do të ishte e dobishme për Ukrainën pas luftës?
Ju nuk keni asgjë, ju është dashur të shisni gjithçka dhe pastaj privatizimi, dhe ky ishte një gabim i madh këtu. Pra, për tregjet liberale, nuk keni nevojë për privatizim. Kompanitë në pronësi publike dhe kompanitë private mund të konkurrojnë në një treg të lirë. Pra, kini kujdes nga korporatat e mëdha që duan të blejnë kapacitete zhvillimore, objekte prodhuese ose toka si të tilla, ose burime shumë të lira sepse jeni shkatërruar. Privatizimi i shtyn korporatat e mëdha në situata të shkatërruara pas luftës ku njerëzit janë shumë të uritur dhe të etur për investime dhe mund të abuzohen.
Dhe gjëja e dytë është që për të gjithë donatorët dhe grantet që merrni, duhet të jeni në krye si koordinator. Duhet të kesh programin tënd me strategji, projekte, aktivitete dhe më pas t'u thuash donatorëve çfarë ju duhet, kështu që kërkesa duhet t'i paraprijë ofertës dhe jo anasjelltas.
Po për dënimin e krimeve të luftës? A është e mundur?
Duhet të jetë e mundur. Por nuk mendoj se do të jetë e lehtë pa ndryshime demokratike në Federatën Ruse. Sepse edhe nëse ushtria ruse largohet nga Ukraina, kthehet në Rusi, nuk e shoh se si të gjithë kriminelët e luftës që keni identifikuar do të trajtohen në një gjyq të drejtë. Dhe e dini, presidenti despotik Putin është i akuzuar, por kush do ta arrestojë? Mendoj se mosndëshkimi do të jetë shumë zhgënjyes. Është e rëndësishme të kemi dokumentacion të mirë të krimeve. Kjo është shumë e rëndësishme. Por atëherë për t'i sjellë njerëzit para drejtësisë do të duhet një kohë e gjatë dhe nuk do të jetë e lehtë nëse nuk do të ketë ndryshime demokratike në Federatën Ruse, të cilat, të jem i sinqertë, nuk shoh se do të ndodhin ndonjëherë.
Si është e mundur të jetosh pranë fqinjit që dëshiron të vrasë njerëzit e tu? A keni disa rekomandime për ukrainasit pas luftës?
Komshiu që nuk është i mirë duhet të qëndrojë në shtëpinë e tij. Ne nuk mund ta ndryshojmë historinë. Ne nuk mund të ndryshojmë gjeografinë, por mund të kemi një të ardhme më të mirë. Dhe kjo është me vendosmëri dhe qartësi, Ukraina do të ketë nevojë për një ushtri të fortë edhe pas çlirimit, dhe nuk do të qetësohet derisa Rusia të bëhet një demokraci. Pra, kjo do të thotë, në rastin e Rusisë, ndoshta duke u bërë një republikë ose një federatë republikash në vend të një perandorie të shekullit të 18-të.
Serbia nuk iu bashkua sanksioneve anti-ruse dhe është një nga vendet që po vazhdon të bashkëpunojë me Rusinë. Ju thatë se është një Rusi e vogël në Ballkan, apo jo?
Po, mendoj se Serbia është një Rusi e vogël në Ballkan. Serbia dhe Rusia aktualisht janë të angazhuara në bashkëpunim dhe aktivitete ushtarake. Është interesant fakti se Serbia ka nënshkruar një marrëveshje të tregtisë së lirë me Rusinë.
Yandex LLC, një teknologjike ruse, ka konfirmuar se do të hapë një zyrë të re në Serbi me 2000 punonjës. Andrei Kirnov, kreu i misionit tregtar rus në Serbi, njoftoi se zyra do të bëhet dega kryesore e kompanisë për Evropën. Rusia është partneri i katërt më i madh tregtar i Serbisë pas Gjermanisë, Kinës dhe Italisë.
Beogradi ka refuzuar t'i bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë për konfliktin në Ukrainën lindore. Pra, para agresionit rus, Serbia ishte tërësisht me Rusinë. Dhe pastaj, në një ose dy raste, ata votuan në favor të Ukrainës, por përgatitën terrenin ndërkombëtar për agresionin dhe tani, për të marrë ca para perëndimore, ndonjëherë ose abstenojnë ose thonë se mbështesim integritetin territorial të Ukrainës sepse Kosova është e jona.
Në Kosovë nuk kemi asnjë burim destabilizimi me të cilin nuk mund të përballemi dhe të dalim fitimtarë. Por disa nga gjërat që vijnë nga jashtë janë shumë më të fuqishme dhe komplekse. Pra, me partnerët tanë perëndimorë, ne po bëjmë çmos për të luftuar fushatat e dezinformimit dhe keqinformimit që janë në qendër të luftës hibride. Ne po forcojmë gjithashtu sigurinë tonë kibernetike. Ka pasur shumë përpjekje për hakerim, si sulmet DDoS, të cilat krijojnë një frekuencë të lartë bombardimesh dhe janë bërë në disa raste, faqja e qeverisë sonë nuk ishte funksionale, p.sh., për disa orë një herë, dhe u sulmuan herë pas here faqet e ministrive të ndryshme.
Prezencën e saj në Serbi e zgjeroi përmes bashkëpunimit me Ministrinë e Brendshme, veçanërisht instalimin e inteligjencës së sigurisë BS në Qendrën për bashkëpunim në mbrojtjen civile në aeroportin Niche, bashkëpunimi ndërmjet anëtarëve të Shërbimit Sekret të Serbisë.
Epo, kam besim të madh në NATO. Mendoj se brezi ynë nuk mund të krijojë një ombrellë më të mirë sigurie për demokracinë dhe përparimin tonë sesa NATO. Kështu që unë me të vërtetë dua të shoh NATO-n të forcohet në mbarë botën, por veçanërisht në Evropë, dhe këto gjëra shtesë që na duhen duhet të jenë brenda kësaj kornize.
Dhe a mendoni se kjo është e ardhmja e Ukrainës? Dhe sigurisht, Bashkimi Evropian apo jo?
Dhe për të ardhmen e Rusisë? A do të jetë një vend demokratik?
Situata aktuale është se Federata Ruse nuk shikon nga e ardhmja, ajo po shikon nga e kaluara. Ata duan të kthehen. Ata nuk duan të shkojnë përpara. Pra, ky vend po udhëhiqet nga një person që, nga njëra anë, ka nostalgji për epokën e artë të Perandorisë Ruse dhe, nga ana tjetër, është jashtëzakonisht i hidhëruar ndaj Perëndimit dhe faktit që, me përparimin e botës , Rusia është larg nga të qenit numri dy në shekullin e 20-të.
Kështu që unë mendoj se ky kombinim i nostalgjisë dhe hidhërimit është shumë i pashpresë, por unë gjithmonë besoj te njerëzit. Nuk mendoj se ka njerëz që janë të këqij si kolektiv, si masë, por në çdo popull dhe çdo vend fashizmi mund të bjerë si murtaja. Gjyshet dhe gjyshërit tanë luftuan kundër fashizmit gjerman dhe italian, por tani brezi ynë po lufton kundër fashizmit rus. Pra nuk ka imunitet absolut nga fashizmi. Gjithmonë duhet të jeni të kujdesshëm dhe vigjilentë. Dhe tani, për fat të keq, populli i Rusisë, me një internet të vogël, ka kaluar nga një ekstrem në tjetrin, nga komunizmi në fashizëm./Unian