Në të gjithë Evropën dhe botën, sot u shënua 29-vjetori i gjenocidit të Srebrenicës, krimi më i rëndë i kryer në tokën evropiane që nga Lufta e Dytë Botërore, ku u vranë mbi 8 mijë burra dhe djem boshnjakë.

Eshtrat e 14 viktimave të gjenocidit të identifikuara gjatë vitit të kaluar, duke përfshirë një të mitur, u varrosën më 11 korrik në Qendrën Përkujtimore në Potoçari, ku janë varrosur gjithsej 6,751 viktima.

Viktima më e re, eshtrat e të cilit u varrosën sot është 17-vjeçari Beriz Mujiq. Varri i tij është pranë vëllait të tij Hazimit, i cili u varros në Potoçari në vitin 2013. Viktima më e vjetër e varrosur sot është Hamed Saliq, i lindur në vitin 1927. Ai ishte 68-vjeç kur u zhduk në verën e vitit 1995 në zonën e Zhepës.

Së bashku këtë vit u varrosën vëllezërit Efendiq - Hasib dhe Qamil, të cilët do të gjejnë paqen e përjetshme pranë vëllait të tretë Edhem, i cili u varros në Potoçar në vitin 2007. E gjithë kjo, si dhe e gjithë “lugina e varreve” në Potoçari tregon për shkallën e krimit më të madh të luftës në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore.

Sipas Institutit për Personat e Zhdukur të BeH, rreth 800 viktima janë ende duke u kërkuar.

Ky krim lufte i vitit 1995 është karakterizuar si gjenocid nga gjykatat vendase dhe ndërkombëtare. Ajo u krye nga anëtarë të Ushtrisë së Republikës Serbe nën komandën e kriminelëve Radovan Karaxhiq dhe Ratko Mlladiq, të cilët u dënuan me burgim të përjetshëm nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY). Të paktën 47 individë janë dënuar për krime në Srebrenicë, duke marrë gjithsej mbi 700 vjet burg.

Përveç Qendrës Përkujtimore në Potoçari, gjenocidi përkujtohet në shumë vende evropiane, Shtetet e Bashkuara dhe më gjerë.

Përkujtimi i sivjetshëm i përvjetorit të gjenocidit ka marrë një rëndësi të veçantë pas miratimit të një Rezolute nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në maj, duke shpallur 11 korrikun si "Ditën Ndërkombëtare të Kujtimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës 1995".

Rezoluta dënon gjithashtu çdo mohim të gjenocidit të Srebrenicës dhe u bën thirrje shteteve të parandalojnë mohimin duke ruajtur faktet e vërtetuara, duke përfshirë edhe sistemet e tyre arsimore.

Miratimi i Rezolutës është një njohje ndërkombëtare që ofron mbështetje të rëndësishme për të mbijetuarit që ende po varrosin eshtrat e anëtarëve të familjeve të tyre ndërsa përballen me mohimin dhe gjuhën e urrejtjes.

Për më tepër, Rezoluta e OKB-së tërheq vëmendjen për mbajtjen e përkujtimeve në mbarë botën, në vendet që nderojnë viktimat dhe afirmojnë të vërtetën për gjenocidin e Srebrenicës.

Përveç përkujtimeve të shumta në shumë vende, homazhe të nivelit të lartë iu bënë viktimave në Kombet e Bashkuara në Nju Jork. Përkujtime u mbajtën edhe në Mbretërinë e Bashkuar, Irlandë, Belgjikë, Zvicër, Kroaci dhe vende të tjera evropiane.

Shefi i diplomacisë evropiane në largim Josep Borrell dhe Komisionari për Fqinjësinë dhe Zgjerimin Olivér Várhelyi lëshuan një deklaratë të përbashkët për përvjetorin e gjenocidit.

"Gjenocidi i Srebrenicës është një nga momentet më të errëta në historinë moderne evropiane. Ne u bëjmë thirrje udhëheqësve të refuzojnë retorikën përçarëse dhe të punojnë drejt së vërtetës, drejtësisë, besimit dhe dialogut," shkruan ata në deklaratën e përbashkët.

Kryetari i Presidencës së Bosnjë-Hercegovinës, Denis Beqiroviq, vendosi lule në memorialin në Srebrenicë dhe bëri homazhe për viktimat e gjenocidit.

"Zbatimi i Rezolutës së Gjenocidit ka filluar dhe askush nuk do ta ndalojë më. E gjithë bota tani e tutje do të shënojë Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit të Viktimave të Gjenocidit. Qëllimi i Rezolutës nuk është të dëmtojë askënd; ajo bën thirrje për parandalimin të gjenocidit dhe edukimit të brezave të rinj që kjo e keqe të mos i përsëritet më askujt”, tha Beqiroviq.

Përkujtimi i gjenocidit të Srebrenicës më 11 korrik nuk kryhet zyrtarisht në nivel shtetëror në Bosnje dhe Hercegovinë për shkak të ndarjeve të thella politike brenda vendit.

Për të pestin vit radhazi, Këshilli i Ministrave i Bosnje-Hercegovinës nuk vendosi ta shpallë 11 korrikun ditë zie. Ky propozim u refuzua për shkak të të drejtës së vetos të nënkryetarit nga entiteti i Republikës Serbe.

Asambleja Kombëtare e Republikës Serbe miratoi një deklaratë duke protestuar kundër rezolutës së OKB-së dhe presidenti i atij entiteti, Milorad Dodik, tha se miratimi i rezolutës do të shkaktonte dëme të pariparueshme dhe "të shënonte fundin e BeH". Ai kërcënoi se Republika Serbe, ku ndodhet Srebrenica, do të shkëputej nga Bosnja dhe Hercegovina.

Nga ana tjetër, zyrtarë të shumtë vendas dhe ndërkombëtarë theksojnë rëndësinë e përkujtimit të gjenocidit të Srebrenicës, pasi ai shërben si një kujtesë e përkushtimit të vazhdueshëm për ndërtimin e një të ardhmeje më të sigurt dhe më të drejtë për të gjithë. Përkujtimet si kjo na kujtojnë përgjegjësinë e përbashkët për të kundërshtuar urrejtjen, intolerancën dhe dhunën.

Bashkimi Evropian gjithashtu mbetet i përkushtuar për të mbështetur iniciativat që promovojnë paqen dhe mirëkuptimin midis popujve dhe vazhdon të punojë për të siguruar që të gjithë autorët e krimeve të luftës të sillen para drejtësisë. /FENA